„Betonoza. Jak się niszczy polskie miasta”

Autor: Jan Mencwel
Wydawnictwo: Krytyka Polityczna

Książka publicysty, aktywisty, działacza społecznego, współzałożyciela warszawskiego stowarzyszenia Miasto Jest Nasze to reporterska opowieść na temat betonowania przestrzeni publicznej kosztem zieleni. Autor zwraca uwagę na niepokojące zjawiska, jakie obserwuje w wielu polskich miastach: betonozę, samochodozę, znikanie drzew, „trzecich krajobrazów” i bagien. Przygląda się miastom, które podążają za modą na tzw. rewitalizację rynku, polegającą na wycięciu drzew, ułożeniu betonowej kostki i udekorowaniu powstałej „patelni” fontanną albo „nowymi nasadzeniami” w doniczkach. Kolejnymi ofiarami nieprzemyślanych rewitalizacji czy remontów są parki, place, aleje oraz różne tereny zielone.

Autor podaje mnóstwo przykładów miejsc dotkniętych tego typu działaniami, m.in. rynki we Wrocławiu, Kutnie i Skierniewicach, park Centralny w Świdnicy, Wąwóz Czarny w Kazimierzu Dolnym. Przytacza raporty, badania naukowe, artykuły prasowe oraz wpisy na Facebooku i blogach. Rozmawia z aktywistami miejskimi broniącymi zieleni, liderami protestów przeciw wycince drzew i betonowaniu przestrzeni publicznej, obrońcami przyrody i społecznikami. Wśród rozmówców jest też Grzegorz Piątek, krytyk architektury, badacz dziejów Warszawy i autor „Najlepszego miasta świata”, profesor Maciej Luniak, ornitolog, który prowadzi badania nad bioróżnorodnością w miejskich parkach, oraz Justyna Kościńska, socjolożka miasta.

Mencwel, zgłębiając problemy polskich miast, przedstawia też własne propozycje ich rozwiązania, pokazuje inspirujące przykłady zarówno z Polski, jak i ze świata (np. rozbetonowywanie Wiednia czy rozpłytowywanie chodników w Rotterdamie). W swą opowieść o betonozie wplata wątki związane z parkami narodowymi, ideą miejskości, historią urbanistyki, modernizmem w architekturze, hydrobotaniką, architekturą krajobrazu czy badaniami nad „roślinami ruderalnymi” w powojennej Warszawie (prowadzonymi przez profesora Romana Kobendzę, wybitnego botanika i dendrologa).

Dobrze napisana, ważna książka, która podkreśla potrzebę świadomości społecznej, a także dostarcza bogatego materiału do dyskusji na tematy ekologiczne, przyrodnicze, społeczne i urbanistyczne. Książka zawiera przypisy i czarno-białe zdjęcia. Oprawa miękka, klejona. Polecam.