Archiwa tagu: literatura piękna

Cóż to za motorowerek z chromowaną kierownicą tam w głębi podwórza?

Autor: Georges Perec
Wydawnictwo: Lokator
Kraków 2023

Druga powieść, a w zasadzie powiastka jednego z najoryginalniejszych pisarzy francuskich tworzących w XX wieku. Autor opiera ją na autentycznych wydarzeniach i osadza w Paryżu w latach 60-tych minionego stulecia. Właścicielem tytułowego motorowerka jest Henio Pollak, sierżant zwolniony ze służby w Algierii, pełniący obowiązki w miejscowej jednostce wojskowej. Bohater, będący alter ego pisarza, ma także drugie oblicze intelektualisty, które ujawnia jedynie po godzinach pracy i wyłącznie zaufanym osobom. (Jedna z takich osób to narrator powieści.) Być może właśnie ta druga, cywilna twarz Pollaka sprawia, że przyjaciel z wojska prosi go o pomoc w uniknięciu powołania do jednostki ruszającej na algiersko-francuski front. Od tej pory akcja powieści toczy się wokół pomysłów na uratowanie mężczyzny przed niechcianą służbą ojczyźnie. Co ciekawe ten istotny dla fabuły, będący w kłopocie bohater wchodzi w buty everymana, a jego zaczynające się członem Kara- nazwisko bardzo płynnie i swobodnie zmienia końcówki w toku opowieści, przeistaczając się z Karajana, w Karanina, Karabacha, Karakira i jemu podobnych. Czy Pollakowi uda się ocalić przyjaciela przed wyjazdem na wojnę? Próba zostanie podjęta, a jej efekt niepokojąco zmierza w stronę tragiczno-komiczną.

Powieść to bardzo udana i wysmakowana satyra na imperializm, politykę i konflikty zbrojne. Nie potrzeba wyszukanych słów, by wyrazić to, co najważniejsze – prawo do bycia kimś, kto „(…) nie lubi wojny, no bo wojna jest zła, co kocha pokój, no bo pokój jest cacy” (s. 47). Antymilitaryzm przyświeca intrydze uknutej w utworze, a jego finał podnosi wartość zawartego w dziele apelu o pokój. Niech nie zmyli czytelnika błazeński charakter narracji – ta książka jest o czymś i to o czymś ważnym, a dostrzec to można dzięki dystansowi, który daje motorowerek z chromowaną kierownicą, stojący w głębi podwórza. Publikacja zawiera indeks pojęć, przypisy, a także posłowie. Bardzo polecam. Oprawa miękka, klejona.

Czytaj dalej →

Ostatnia przewodniczka

Autorka: Mikki Brammer
Wydawnictwo: Muza
Warszawa 2023

Debiutancka powieść australijskiej pisarki, na co dzień mieszkającej w Nowym Jorku. Historia, którą opowiada nam autorka jest dość niecodzienna i przedstawia perypetie Clover Brooks, kobiety pracującej jako doula śmierci. Profesja bohaterki nie należy do popularnych, choć przecież każdego dnia ktoś umiera. Clover nie narzeka na brak zajęcia, ale im więcej pracy, tym gorszy nastrój, bowiem po wykonaniu zlecenia ciężko jej wrócić do normalnego rytmu dnia. Zadanie douli polega na towarzyszeniu konającym w ich ostatnich chwilach, trzymaniu ich za rękę, wysłuchaniu ostatnich słów, uspokojeniu czy po prostu zauważeniu umierającego jako człowieka, który nie jest anonimowy i nieistotny dla reszty świata. Śmierć towarzyszy bohaterce od dzieciństwa, jej rodzice giną w tragicznym wypadku, później umiera ukochany dziadek. Zdecydowanie więcej bliskich kobiety znajduje się po tamtej stronie, być może dlatego tak trudno jest jej nawiązać nowe relacje w obawie, że ostatecznie i tak zostaną boleśnie zerwane. Spotkanie z kolejną klientką może zmienić sytuację i obudzić w Clover wątpliwości a być może nawet marzenia. Czy bohaterka będzie umiała się z nimi zmierzyć? Zachęcam do poszukania odpowiedzi na kartach książki.

„Ostatnia przewodniczka” to ciepła i wzruszająca powieść, w której wiele się mówi się o wartości życia, przyjaźni i miłości, o docenianiu pozornie nieistotnych elementów codzienności, w której jesteśmy zanurzeni. Książkę warto przeczytać ze względu na mądre przesłanie – poszukiwacze złotych myśli znajdą tu kilka perełek – moja ulubiona głosi, że: „Zawsze warto być uczciwym (…) Nawet jeśli nikt tego od ciebie nie wymaga” (s. 56). Polecam fanom literatury, która nie podejmuje błahych tematów i inspiruje do przemyśleń. Oprawa miękka, klejona.

Czytaj dalej →

Rodzina Netanjahu

Autor: Joshua Cohen
Wydawnictwo: Agora
Warszawa 2023

Powieść amerykańskiego pisarza, który w 2022 roku otrzymuje za nią Nagrodę Pulitzera. Celowo przydługi podtytuł utworu: „Wspomnienie przelotnego, a w ogólnym rozrachunku zupełnie nieistotnego zdarzenia w historii bardzo sławnej familii” zapowiada zabarwione ironią poczucie humoru pisarza, które sprawia, że jego teksty czyta się lekko, choć podejmowana w nich tematyka wcale do takich nie należy.

Tytułowa rodzina to oczywiście Bencijon Netanjahu z małżonką, czyli rodzice najdłużej sprawującego urząd premiera Izraela. Mały Benjamin i jego rodzeństwo także występują w powieści, którą najtrafniej chyba można określić obyczajową komedią familijną lub tragikomedią charakterów. Najboleśniej odczuwa to główny bohater książki, Ruben Blum, wykładowca akademicki, historyk o żydowskich korzeniach, który stanowi przykład Żyda zasymilowanego, niereligijnego, jednak uwikłanego we własne pochodzenie. Blum z dla odbiorcy wiadomych, choć dla bohatera wcale nie zrozumiałych względów zostaje poproszony o udział w rozmowie kwalifikacyjnej Bencijona, ubiegającego się o posadę na uniwersytecie. Spotkanie amerykańskiego intelektualisty z dorobkiem naukowym Netanjahu, jego światopoglądem, wreszcie z nim samym, nacjonalistycznie usposobionym, wojującym syjonistą staje się pretekstem do podjęcia refleksji nad żydowską tożsamością. Autor nie byłby sobą, gdyby nie wykorzystał tegoż spotkania jako niewyczerpanego źródła komizmu i katalizatora absurdu. Niebanalne, zabawne dialogi pomiędzy bohaterami demaskują wiele funkcjonujących w amerykańskim społeczeństwie stereotypów, ukazują jak społeczne oczekiwania wpływają na życie jednostki. Fabuła z każdą kolejną kartą skręca w stronę groteski i nieuchronnie zmierza do spektakularnej katastrofy, której finał jest wyczekiwany i wart oczekiwania.

Autorowi udaje się stworzyć oryginalną w formie i treści opowieść. Pisarz mistrzowsko rysuje bohaterów, prowadzi narrację i umiejętne rozkłada akcenty, intryguje, bawi i sprytnie podsuwa temat do głębokiej, niemal filozoficznej refleksji. Interesujący wydaje się także kontekst historyczno-polityczny, odnoszący się do Izraela i pionierów syjonizmu. Czy można z dystansem i humorem mówić o tym, co uwiera i boli? Joshua Cohen to potrafi. Bardzo polecam. Oprawa twarda, klejona.

Czytaj dalej →

Shamisen

Autorzy: Guilherme Petreca, Tiago Minamisawa
Wydawnictwo: Mandioca
Warszawa 2023

Niezwykle nastrojowy komiks wydany przez Mandiocę z dbałością o najmniejszy szczegół i klimat japońskiej baśni. Autorzy tej poetyckiej opowieści czerpią pełnymi garściami z mądrości i kultury Dalekiego Wschodu, nie gubiąc przy tym piękna i delikatności na poły fantastycznego, przepływającego świata, uchwyconego w kadrach utworu.

Główna bohaterka dzieła to porzucona przez matkę Haru, której imię znaczy: wiosna. Dziewczyna szczęśliwie trafia pod opiekę dobrego człowieka, ten z kolei, dostrzegłszy jej talent, uczy ją śpiewu oraz gry na shamisenie – japońskiej lutni, instrumencie powstałym z istnień wielu zwierząt. Bohaterka jest niewidoma, jednak dzięki mądrym naukom opiekuna rozwija pozostałe zmysły i potrafi dostrzec więcej niż inni ludzie. Co ciekawe, autorom komiksu udaje się doskonale ukazać jej sposób postrzegania świata poprzez zapach, smak, węch i słuch oraz serce, a nie jest łatwo narysować to, czego nie można zobaczyć. Haru dorasta i swoją muzyką zarabia na utrzymanie, aż pewnego dnia zwraca uwagę Kappy – człekokształtnej istoty, która porywa dzieci i okrada domy, w ten sposób mszcząc się na ludziach z powodu okazywanej mu pogardy. Dobroć i empatia, z którą Haru traktuje istotę owocuje dozgonną wdzięcznością, a także nietypowym darem, który staje się motorem kolejnych wydarzeń i sprawia, że bohaterka otrzyma okazję, by zmierzyć się z własną słabością.

Warto zwrócić uwagę tę na publikację nie tylko z powodu pięknego wydania, choć trzeba przyznać, że komiks wyróżnia się estetyką i głębią obrazu. Wiele kadrów to miniaturowe dzieła sztuki, a ilustracje nawiązujące do tradycji japońskiego malarstwa i rysunku, wykonane w ciepłych, przybrudzonych barwach zatrzymują wzrok czytelnika na dłużej, ewokują spokój i tworzą nastrój sprzyjający zadumie. Utwór stanowi spotkanie z orientalną mitologią i filozofią, według której: „Każdy byt ludzki jest wyjątkowy, każdy przedstawia sobą inną wartość, każdy jest indywidualnością” (s. 34). Tematyczny krąg refleksji wyznacza pytanie o sens i jakość życia, o przemijanie i odpowiedzialność za drugiego człowieka. Bardzo polecam tą mądrą i piękną opowieść, w którą można zanurzyć się przy akompaniamencie muzyki ukrytej w kodzie QR na ostatniej stronie publikacji. Komiks zawiera glosariusz i teksty piosenek oraz kilka słów o japońskich goze, które zainspirowały autorów do opowiedzenia tej czarującej historii. Duży format, oprawa twarda, szyta.

Czytaj dalej →

Zgroza w Dunwich

Autor: Howard Phillips Lovecraft
Ilustrator: François Baranger
Wydawnictwo: Vesper
Czerwonak 2023

Gratka dla fanów mistrza grozy Howarda Phillipsa Lovecrafta i innych Cthulhumaniaków. Publikacja stanowi ilustrację opowiadania „Zgroza w Dunwich”, a popełnia ją rysownik, pionier grafiki cyfrowej, na co dzień pracujący w przemyśle filmowym oraz gier wideo. Akcja opowiadania rozgrywa się na początku XX wieku w małym, angielskim miasteczku o złej sławie. Pewnej nocy przychodzi tu na świat chłopiec o imieniu Wilbur. Nikt nie wie, kto jest jego ojcem, lecz wszyscy podejrzewają o czary dziadka niemowlęcia. Chłopak rośnie szybciej niż przeciętne dzieci, zaczyna mówić zanim osiąga pierwszy rok życia, a mieszkańcy miasteczka dziwią się jego szpetnym wyglądem, mającym w sobie coś zwierzęcego. Farma, na której mieszka Wilbur odstrasza sąsiadów, którzy z lękiem obserwują kolejne remonty, słyszą dziwne odgłosy i czują podejrzany zapach unoszący się wokół zabudowań. Pewnego dnia bohater udaje się do miasta w poszukiwaniu „Necronomiconu”, co wzbudza podejrzenia u bibliotekarza. Po co Wilburowi ta niebezpieczna księga i co kryje się w jego domu? Odkrycie tych sekretów przejmie grozą zarówno mieszkańców Dunwich, jak i czytelnika.

Publikacja stanowi znakomitą realizację literackiego horroru. O kunszcie autora tekstu nie ma sensu wspominać, wartość dzieł Lovecrafta jest niepodważalna, ale warto pochwalić tłumacza, Macieja Płazę, który zdecydowanie stanął na wysokości zadania. Uwagę zwracają budujące klimat, wielkoformatowe, mroczne, mgliste i niepokojące ilustracje. Obrazy tworzone przez Barangera są niedosłowne, pozostawiają wiele dla wyobraźni czytelnika, a ta bywa mroczniejsza niż najstraszliwszy koszmar. Polecam wszystkim, którzy lubią się bać. Oprawa twarda, szyta.

Czytaj dalej →

Podróbka

Autorka: Kirstin Chen
Wydawnictwo: Harper Collins
Warszawa 2023

Całkiem ciekawa i oryginalna propozycja Wydawnictwa Harper Collins, napisana przez autorkę, która mieszka w Nowym Jorku, choć urodziła się i wychowała w Singapurze. Pisarka opowiada historię dwóch kobiet, Amerykanek azjatyckiego pochodzenia, które przed laty mieszkają ze sobą w akademiku, lecz jedna z nich nagle rezygnuje ze studiów, a druga kończy je z bardzo dobrym wynikiem. Ich drogi rozchodzą się na kilka lat, w trakcie których obie wychodzą za mąż i robią kariery. Ava zostaje prawniczką, mieszka w pięknym domu i rodzi synka, lecz zaprzestanie praktyki zawodowej i niepartnerska relacja z mężem podkopują jej pewność siebie oraz poczucie własnej wartości. Natomiast niegdyś nieśmiała i uważana za dziwaczkę Winnie rozwodzi się i angażuje w pewien bardzo dochodowy biznes, do którego zachęca dawno niewidzianą koleżankę. Ava początkowo odmawia, jednak gdy jej mąż wyprowadza się do innego miasta i blokuje ich wspólne konto, a samotna opieka nad dwuletnim dzieckiem przerasta ją coraz bardziej, postanawia przyłączyć się do intratnego przedsięwzięcia koleżanki. Niestety wspomniane interesy nie do końca są zgodne z prawem. Bohaterki zajmują się importem perfekcyjnie wykonanych podróbek luksusowych torebek, które z chińskich fabryk trafiają na amerykański rynek. Czytelnik od pierwszych stron książki może się domyślić, że ostatecznie policja wpada na trop oszustek, ponieważ narracja przyjmuje formę składania zeznań przed panią detektyw. Czy Ava uniknie konsekwencji swojego udziału w przestępstwie? I gdzie podziała się pomysłodawczyni torebkowego biznesu – Winnie? Sytuacja z każdym rozdziałem komplikuje się coraz bardziej, a zakończenie może zaskoczyć każdego czytelnika.

Powieść porusza problem stereotypów z jakimi muszą mierzyć się Azjaci studiujący na amerykańskich uczelniach i próbujący odnaleźć swoje miejsce na tamtejszym rynku pracy. Autorka zwraca również uwagę na irracjonalne pragnienie posiadania kosztownych przedmiotów przez ludzi, którzy poprzez wygląd budują swoją pozycję w społeczeństwie. Bajkowe życie, które obserwujemy m. in. w social mediach często okazuje się tytułową podróbką, falsyfikatem prawdziwego szczęścia, u którego źródła leżą zupełnie inne niż bogactwo wartości. Książka wyróżnia się spośród innych nowości wydawniczych, stanowi bardzo dobrą rozrywkę dzięki wciągającej fabule, pełnej humoru narracji, a także niespodziewanym plot twistom, ożywiającym opowieść i budzącym sympatię bohaterkom, które nie tracą determinacji pomimo popełnianych błędów. Polecam. Oprawa miękka, klejona.

Żaden koniec

Autorka: Zośka Papużanka
Wydawnictwo: Marginesy
Warszawa 2023

Nowa, bardzo dobra powieść Zośki Papużanki, bardzo ładnie wydana przez Marginesy. Wielokrotnie doceniania za swoją twórczość autorka – ostatnio polecaliśmy jej „Kąkol” (P. 14/21) – wraca na listę z rodzinną sagą, jednak rodzina opisana w książce nie jest typowa, bo połączona zaskakująco luźnymi więzami, a jej członkowie wiedzą o sobie niezwykle mało. Źródłem dekonstrukcji relacji pomiędzy bliskimi wydaje się babcia, która umiera w domu opieki. Kobieta odchodzi nie po raz pierwszy, w przeszłości zdarza jej się pozorować własny koniec w celu sprawdzenia reakcji syna i córki. Dzieci i wnuki Krystyny tolerują jej nietypowe zachowania, dziwią się, ale najczęściej o nic nie pytają, bo o niektóre sprawy nie wolno pytać, a niektórych tematów nie ma sensu podejmować. Dysfunkcyjny dom potomków Krystyny: Marty i Mareczka odciska piętno na ich całym dorosłym życiu, deformuje ich sferę uczuciową, a w głowie wywołuje pustkę i luki tożsamościowe. Powieść opowiada o śmierci człowieka, zaniku więzi, blaknięciu pamięci i konwenansach, które meblują codzienność. Ta z kolei ukazana jest w utworze jako fascynujący przedmiot obserwacji. Pisarka potrafi z nieudawanym zdziwieniem przyglądać się okruchom życia. Kontemplacja świata przedstawionego powieści pozwala poczuć i zrozumieć na krótką chwilę sens egzystencji nawet tak uwikłanej w toksyczne relacje, jak egzystencja głównych bohaterów.

Proza tworzona przez Zośkę Papużankę hipnotyzuje poetyckością i sensualnością, zachwyca migotaniem znaczeń ukrytych w metaforach spotykanych na zakrętach narracji. Pisarka bawi się słowem niczym doświadczona hafciarka kordonkiem, tworząc ozdobne pętelki i wzory. Zabawa językiem łączy się tu z igraniem z literacką formą i wprowadza do powieści kuplet, wodewil, dialog sceniczny, tekst konferansjerski czy wiersz. Bardzo polecam powieść każdemu czytelnikowi, szukającemu literatury z najwyższej półki. Oprawa twarda, klejona.