Autorzy: Gideon Greif, Itamar Levin
Wydawnictwo: Prószyński Media Sp. z o. o.
Warszawa 2023
Książka napisana przez izraelskiego historyka, specjalizującego się w historii Zagłady oraz izraelskiego dziennikarza i badacza Szoa. Autorzy podejmują próbę opisania zjawiska, które przez lata spotyka się z niezrozumieniem i niesprawiedliwą oceną. Żydowskie Sonderkommando to grupa ludzi zmuszonych do nieludzkiej pracy w nieludzkich warunkach i w miejscu, w którym na co dzień króluje zbrodnia oraz przemoc, a życie pozbawione jest wszelkiej wartości. Ta grupa osób pomimo wszechobecnego zła i upadku moralności zdobywa się na heroiczny akt niezgody na rzeczywistość stworzoną w Auchwitz. Sonderkommando 7 października 1944 roku wszczyna powstanie, które choć krótkie i zakończone przegraną, wynosi na piedestał człowieczeństwo, etykę i godność.
Publikacja dzieli się na siedem rozdziałów. Pierwszy z nich wyjaśnia czym było Sonderkommando i jaka była jego rola w obozie. Drugi rozdział przynosi zarys międzynarodowego ruchu oporu w Auschwitz, a trzeci opowiada o ruchu oporu zorganizowanym przez więźniów żydowskich. Następny rozdział prezentuje plany powszechnego powstania, do którego ostatecznie nie doszło, a kolejny koncentruje się na tytułowym buncie Sonderkommando. Dwa ostatnie rozdziały przybliżają przebieg walk oraz konsekwencje stłamszonego przez esesmanów powstania.
Czytelnik odnajdzie w książce nowe, niepublikowane wcześniej w języku polskim informacje, a także istotne dla tematu cytaty. Bardzo polecam publikację wszystkim zainteresowanym zagadnieniem Auschwitz, II wojny światowej czy Holokaustu. Należy jednak pamiętać, że tekst zawiera wiele brutalnych opisów zbrodni i drastycznych scen. Autorzy starają się nie epatować okrucieństwem, przybliżając odbiorcy wyniki swoich badań w prosty i przystępny sposób, jednak sam temat nie pozwala uniknąć momentów bardzo silnie oddziałujących na czytelnika. Książka zawiera materiał fotograficzny, przypisy i bibliografię, a wydano ją w miękkiej, klejonej oprawie. Warto przeczytać.
