Autorka: Urszula Cur                        Profilowanie Psychologiczne Cur 7

W nocy z 30 na 31 grudnia 1931 r. w willi Henryka Zaremby pod Lwowem zostaje zamordowana jego córka, 17-letnia Elżbieta, nazywana Lusią. Oskarżenie od razu pada na Ritę Gorgonową, guwernantkę, zajmującą się także opieką nad gospodarstwem domowym w tej posiadłości, a w zasadzie kochankę Zaremby i matkę ich wspólnych dzieci. Kobieta początkowo zostaje skazana na śmierć, a w kolejnym procesie na 8 lat więzienia. Wychodzi w pierwszych dniach po wybuchu drugiej wojny światowej, ale historia kładzie się cieniem na jej późniejszym życiu, przyszłości jej córek i bardzo mocno zapisuje się na kartach historii polskiej kryminalistyki.

Urszula Cur, profilerka kryminalna przez lata współpracująca z KG i CBŚP, postanowiła po prawie stu latach ponownie przyjrzeć się sprawie, opierając swoją analizę na aktach śledztwa, materiałach prasowych i literaturze przedmiotu. Autorka niezwykle trafnie przedstawiła tło społeczne i kulturowe tamtych czasów, prezentując nie tylko to, jak funkcjonował ówczesny wymiar sprawiedliwości, ale także demaskując stereotypy i uprzedzenia, m.in. wobec kobiet czy osób pochodzących spoza Polski. Rita Gorgonowa jako cudzoziemka, obca, tajemnicza osoba o niejasnej przeszłości, już na starcie była obsadzona w roli winnej. Dzięki temu omawiana sprawa do dziś może służyć za modelowy przykład tego, jak społeczna percepcja może wpływać na werdykty sądowe. Niechlubną rolę w tej sprawie odegrała również międzywojenna prasa sensacyjna, przy której dzisiejsze media to oazy taktu i delikatności.

Autorka wnikliwie analizuje relacje rodzinne w domu Zarembów – nie ogranicza się przy tym do powierzchownej charakterystyki, ale buduje profil psychologiczny zarówno Rity Gorgonowej, jak i innych kluczowych postaci. To bardzo cenny aspekt omawianej publikacji, bo pozwala zrozumieć nie tylko same wydarzenia, ale także dynamikę emocjonalną, która mogła do nich doprowadzić. Kolejną zaletą jest dogłębna analiza pracy śledczych. Urszula Cur przygląda się ówczesnym metodom kryminalistycznym, zestawia je z obecną wiedzą i pokazuje, na jakim etapie mogło dochodzić do błędów. Wnioski wyłaniające się z tych ustaleń nie są jednoznaczne, ale pozwalają czytelnikowi spojrzeć na sprawę z zupełnie innej perspektywy. To nie tylko książka o jednej zbrodni, ale także o naturze sprawiedliwości, o tym jak społeczne narracje mogą wpływać na losy jednostki. „Sprawiedliwość dla Gorgonowej” to wyjątkowa publikacja, która łączy historyczną rekonstrukcję z nowoczesnymi metodami analizy kryminalnej. Książka powinna zainteresować nie tylko pasjonatów tematyki true crime, ale także osoby sięgające po lektury historyczne czy psychologiczne. Polecam. Oprawa miękka, klejona. Anna Karczewska