Autor: Andrzej Friszke                                            Wydawnictwo Krytyki Politycznej

Sytuacja komunistów w II Rzeczypospolitej zupełnie nie wskazywała na ich powojenny sukces polityczny. Partia miała niewielki zasięg oddziaływania. Poparcie jakiego udzieliła Rosji sowieckiej w czasie wojny z lat 1919-1920 skazywała jej członków na banicję w sensie jak najbardziej dosłownym, ale także symbolicznym. W kraju, który właśnie zyskał niepodległość po wielu latach bezowocnych o nią starań i po licznych utarczkach z sąsiadami już po 1918 r. idea rezygnacji z tej krwawo okupionej wolności wielu obywatelom musiała wydawać się co najmniej szalona, o ile nie podejrzana.

Tymczasem polscy komuniści, podobnie jak ich towarzysze w innych krajach, byli pochłonięci ideą globalnej rewolucji, która zniesie wszelkie ograniczenia klasowe, obyczajowe czy narodowe. Wizja nowego, wspaniałego świata dla wielu spośród nich była urzekająca, podobnie jak inne utopijne projekty. Z całą pewnością nie można im odmówić prawdziwej ideowości. Byli to często ludzie autentycznie wierzący w potrzebę przywrócenia sprawiedliwości społecznej, poprawy warunkówmaterialnych, które doskwierały olbrzymiej rzeszy biednych czy w pewien sposób wykluczonych. Rzeczywistość ma jednak tę złośliwą przypadłość, że często wypacza szczytne idee, czyniąc z nich swoje własne karykatury, czego idealnym przykładem jest historia projektu komunistycznego.

Andrzej Friszke w swojej znakomitej pracy skrupulatnie rekonstruuje dzieje polskich komunistów aż do momentu przewrotu majowego w 1926 r. Prezentuje sylwetki najbardziej prominentnych działaczy partii i ich poglądy, pokazuje relacje z radzieckimi zwierzchnikami, a także kreśli szeroki kontekst społeczno-polityczny funkcjonowania tego ruchu. Publikacja ze wszech miar godna polecenia, szczególnie z perspektywy osób zainteresowanych XX-wieczną historią naszego kraju. Oprawa twarda, szyta.