Autor: Edward Carey
Wydawnictwo: Prószyński i S-ka

Powieść biograficzna, nad którą angielski pisarz i dramaturg pracował piętnaście lat, to porywająca historia Madame Tussaud, założycielki słynnego londyńskiego Muzeum Figur Woskowych. Książka ma formę wspomnień spisanych i zilustrowanych przez Anne Marie Tussaud, z domu Grosholtz, pod tytułem „Niezwykły żywot i historyczne przypadki służki przezwanej Małą”. Składa się z siedmiu ksiąg obejmujących poszczególne lata jej życia (od szóstego do czterdziestego pierwszego roku życia), które poprzedza część dotycząca wczesnego dzieciństwa, a kończy podsumowujący rozdział pisany u kresu życia.

Poznajemy losy pochodzącej z małej szwajcarskiej wioski dziewczynki, która z owdowiałą matką wyrusza do miasta, trafiając pod dach samotnego, ekscentrycznego doktora Curtiusa – twórcy anatomicznych modeli woskowych w szpitalu berneńskim. To właśnie on zaopiekuje się Marie po samobójczej śmierci jej matki, wprowadzi ją w tajniki modelowania, anatomii i rysunku, zabierze ze sobą do Paryża, wyszkoli na swoją asystentkę w warsztacie woskowych popiersi, zapisze jej też w testamencie swój majątek. Jednak nie tylko on wpłynie na losy bohaterki, ale też wiele innych osób (jak chociażby apodyktyczna wdowa po krawcu, z którą zwiąże się doktor, jej syn Edmond, z którym połączy ją głębokie uczucie czy siostra Ludwika XVI, księżniczka Elizabeth, którą będzie uczyła rzeźby, mieszkając w szafie w pałacu wersalskim) oraz wydarzeń związanych na przykład z Rewolucją Francuską.

Śledząc historię bohaterki, obfitującą w trudne doświadczenia i liczne rozczarowania, ale też w nieprawdopodobne zbiegi okoliczności, obserwujemy, jak zmienia się z bezbronnej sieroty i poniżanej służącej w ambitną, pewną siebie, odważną kobietę odnoszącą sukces oraz jak dzięki pracowitości, silnej woli, talentowi i empatii zdobywa szacunek oraz pozycję.

„Mała” to też fascynująca opowieść o pasji, sztuce, gabinecie figur woskowych i anatomii, przepełniona scenami tworzenia rzeźb, popiersi czy manekinów, a także naturalistycznymi opisami chorych organów, ściętych głów, zamordowanych ludzi i odlewów masek pośmiertnych. Autor niezwykle sugestywnie oddaje klimat XVIII-wiecznego Paryża z jego widokami, dźwiękami i zapachami. Pokazuje też, z jakimi trudnościami i przeciwnościami borykały się ówczesne kobiety, które chciały osiągnąć uznanie i sukces. Wciągająca, świetnie napisana i zilustrowana, ze znakomicie wykreowanymi postaciami oraz tłem społeczno-obyczajowym lektura. Oprawa twarda, szyta. Bardzo polecam.

Powieść była nominowana do wielu nagród literackich, m.in. International Dublin Literary Award, Walter Scott Prize for Historical Fiction i Rathbones Folio Prize, została też Książką Roku „The Times”.