Ukryci. Głosy z kryjówek przed Zagładą

Autor: Arkadiusz Lorenc                                        Wydawnictwo Prószyński i S-ka

Reportaż Arkadiusza Lorenca stanowi kolejny głos w sprawie Holocaustu. Napisać coś nowego o eksterminacji Żydów graniczy z cudem. Próbowano już wszystkiego zarówno w piśmiennictwie, jak i w kinie – i w tonacji poważnej, martyrologicznej, epickiej, jak również w tonacji komediowej („Pociąg życia” chociażby). Lorencowi sztuka powiedzenia czegoś zupełnie nowego może się nie udała. To chyba po prostu niemożliwe, ale jak na rasowego reportera przystało, zrobił, co mógł, aby tak się stało. Otóż, dotarł do jednych z ostatnich żyjących świadków Zagłady, przedstawicieli pokolenia, którzy w okresie ukrywania się mieli po kilka lat – najmłodsza osoba, zdaje się, liczyła wówczas cztery lata.

Na prezentowaną pozycję składają się wspomnienia kilku osób, które pamiętają wydarzenia z lat 1939-1945. Czasem są to strzępy, puzzle do ułożenia, ale gdy się już je ze sobą stopi, całość robi wrażenie. Autor tak pokierował opowieścią, że na pierwszy plan przebija się arcytrudna adaptacja do warunków ukrywania się, do samego faktu ukrycia – często w skrajnie małej przestrzeni z zakazem nadmiernego ruchu, zakazem mówienia i wydawania odgłosów, tj. kaszel. Wypowiedzi bohaterów autor urozmaica swoją narracją, komentarzami. Na końcu książki czytelnicy znajdą krótkie biogramy „Ukrytych” z uwzględnieniem tego, co stało się z nimi po 1945 roku. Publikacja wpisuje się w metodologię historii mówionej, z pierwszej ręki. Oprawa twarda, szyta.