Autor: Ben Wilson
Wydawnictwo: Czarna Owca

Brytyjski historyk (absolwent Cambridge), publicysta i autor kilku nagradzanych książek bada naturę i funkcje metropolii w historii ludzkości poprzez pryzmat dwudziestu miast, m.in. Babilonu, Aten, Aleksandrii, Rzymu, Bagdadu, Lizbony, Londynu, Chicago, Paryża, Nowego Jorku i Warszawy.

Miasta – jak pisze autor we wstępie – „stanowią alegorię ludzkiej egzystencji, można je w równej mierze kochać i nienawidzić” (s. 16). Z jednej strony są fascynujące, pożądane i pełne nieodpartego uroku, z drugiej zaś – przytłaczające i brzydkie. Od zarania dziejów jednych przyciągały, innych odpychały, przechodziły cykliczne okresy rozkwitu, upadku i odbudowy, a opowieści o nich kształtowały sposób postrzegania współczesnych miast. Autor z pasją opisuje powstawanie miast, ich ewolucję, przystosowywanie się do zmian klimatu, zachodzące w nich przemiany oraz procesy urbanizacyjne.

Książka składa się z czternastu rozdziałów. Każdy z nich to pogłębiona, wieloaspektowa analiza jednego lub kilku miast. Autor przybliża ich dzieje i kulturę, odwołując się do mitologii, literatury, filmów, sztuki, a także do archiwalnych dokumentów. Rekonstruuje miasta z różnych epok – uliczki, place, mury, domy, budowle i przestrzeń publiczną. Stara się zrozumieć doświadczenia ówczesnych mieszkańców, ich codzienne życie, doznania, formy aktywności, zachowania społeczne oraz wewnętrzną energie miast.

Bada m.in. dzieje najstarszego miasta świata Uruk w Mezopotamii założonego przez Sumerów na mokradłach, po którym zostały tylko ruiny pokryte wydmami; przy okazji omawia fragmenty „Eposu o Gilgameszu”. Przygląda się tajemniczej cywilizacji Hareppy, miasta doliny Indusu, które posiadało doskonałe systemy nawadniające i kanalizacyjne. Jego mieszkańcy opierali swoje życie na kulcie wody i czystości, przez co Hareppa uważana jest współcześnie za miejską utopię. Natomiast kolejne omawiane starożytne miasto, Babilon, uważane jest za symbol miejskiej dystopii i demoralizacji oraz archetyp miasta materialistycznego, grzesznego i hałaśliwego; tu autor porusza tematy związane z erotyką i kontaktami seksualnymi, przywołuje też słynny eksperyment badacza zachowań społecznych, który budował „szczurze miasta”.

Wilson opisuje również publiczną rolę miast na przykładzie Aten, powszechną historię związku miast z wodą, koncentrując się na Rzymie i termach Karakalli, imponujący rozkwit średniowiecznej metropolii handlowej na przykładzie Lubeki, a także „drogę kawy do sławy”, przyglądając się XVII-wiecznym kawiarniom w Londynie. Przybliża też wojenne losy naszej Warszawy.

Znakomita, erudycyjna i bardzo ciekawa książka popularnonaukowa. Pozycja zawiera przypisy. Okładka twarda, szyta. Polecam.