Autorka: Lydia Pyne
Seria: #nauka
Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego

Dr Lydia Pyne, amerykańska pisarka, antropolożka, historyczka i pracownik naukowy w Instytucie Badań Historycznych Uniwersytetu Teksańskiego w Austin, opisuje intrygujące historie rozmaitych fałszerstw i oszustw, zastanawiając się nad kwestiami autentyczności i fałszywości. Pokazuje, w jaki sposób różne czynniki doprowadziły do tego, że prace niektórych fałszerzy stały się pełnoprawnymi eksponatami muzealnymi, czy też cennymi, rozpoznawalnymi i pożądanymi przez kolekcjonerów obiektami. Opisane przypadki dotyczą dzieł sztuki, skamielin, diamentów nienaturalnego pochodzenia, syntetycznych aromatów, dokumentalnych filmów przyrodniczych, eksponatów muzealnych, kodeksów Majów oraz replik stanowisk archeologicznych.

Autorka przedstawia m.in. historię wyjątkowo płodnego i nieuchwytnego XIX-wiecznego mistrza średniowiecznych podróbek, nazwanego Hiszpańskim Fałszerzem, którego falsyfikaty początkowo zaspokajały oczekiwania ówczesnych kupców, a obecnie uznawane są za unikatowe i osiągają astronomiczne kwoty na aukcjach. Odtwarza losy żyjącego w XVIII wieku Williama Henry’ego Irelanda, który wykorzystując wszechobecny kult Szekspira (a przy okazji chcąc udowodnić ojcu, kolekcjonerowi antyków i rzadkich ksiąg, że niesłusznie uważa go za „tępego i płytkiego”) preparował dokumenty wielkiego poety, a nawet „odnalazł” jego „zaginioną” sztukę. Opisuje też jeden z najbardziej spektakularnych przykładów fałszywych skamieniałości – przypadek XVIII-wiecznego doktora Beringera, dziekana Wydziału Medycyny Uniwersytetu w Bawarii, który zasłynął jako ofiara spisku zorganizowanego przez jego współpracowników podrzucających na pobliskie wzgórza fałszywe skamieliny. Spośród kilku tysięcy okazów zebranych przez Beringera (i skrupulatnie opisanych w obszernej monografii) do naszych czasów dotrwało ponad 400 i znajdują się w kolekcjach znanych muzeów.

Niezwykle też ciekawa jest opowieść o najdroższej na świecie replice paleolitycznej jaskini odkrytej pod koniec XX wieku we Francji (oryginalna grota nigdy nie została udostępniona turystom z powodu ochrony). Autorka w swojej pracy wykorzystuje źródła historyczne, badania laboratoryjne dzieł sztuki, najnowsze odkrycia naukowe i technologiczne, interdyscyplinarne badania oraz rozmowy ze specjalistami z różnych dziedzin. Książka zawiera przypisy, bibliografię, indeks oraz ilustracje.

Przystępnie napisana, ciekawa i skłaniająca do refleksji lektura. Oprawa miękka, klejona. Polecam. Poprzednio na liście: „Siedem szkieletów. Historia najsłynniejszych ludzkich skamieniałości” p. 22/19.