Autor: Arnošt Lustig
Wydawca: Wydawnictwo Czarne

Powieść czeskiego prozaika, dziennikarza i autora sztuk teatralnych to jego druga publikacja na Przeglądach Nowości. Opublikowana w 2008 roku przyniosła mu nominację do Nagrody Pulitzera. W 2009 roku pisarz otrzymał nominację do Nagrody Bookera za całokształt twórczości. Polscy czytelnicy nie mieli okazji poznać w pełni jego dorobku literackiego. Kilkadziesiąt lat temu ukazały się u nas zbiory jego opowiadań („Czarny lew” 1959, „Ulica zaginionych braci” 1963 i „Nie będzie poniżonych” 1965). Na Przeglądzie 11/2004 prezentowaliśmy polski przekład powieści „Niekochana”, fikcyjnego dziennika siedemnastoletniej prostytutki z getta w Terezinie.

W twórczości Arnošta Lustiga obecny jest temat Zagłady. Pisarz był więźniem obozów koncentracyjnych Terezin, Auschwitz-Birkenau i Buchenwald.

Właścicielką „Pięknych zielonych oczu” jest piętnastolatka ukrywająca żydowską tożsamość. Do Auschwitz przybywa z rodziną, z Terezina. Na jej oczach umiera ojciec. Rzuca się na druty. Nastolatka traci brata, później matkę. Szybko uczy się reguł przetrwania. Przed śmiercią chroni ją przypadek. Jej uroda nie zdradza korzeni. Korzysta z tego i by zachować życie decyduje się dołączyć do więźniarek wybieranych do polowego domu publicznego.

Siła oddziaływania powieści nie wypływa z ukazanych realiów. To jej warstwa psychologiczna decyduje o mocy przekazu. Dziewczynka, dla której pojęcie zła zamykało się dotychczas w potencjalnym niebezpieczeństwie jakie niosło przyjęcie od nieznajomego cukierka, teraz w poczuciu winy za pozostawanie przy życiu, uważa się za szczęściarę, gdy oznaczona obelżywym tatuażem, przekracza bramę polowego domu publicznego zamiast wrót komory gazowej. Kilkanaście coraz to nowych nazwisk żołnierzy przydzielanych jej przez zarządzającą kobietami „madame” (bohaterka zawdzięcza jej życie) wymienianych na kolejnych stronach powieści, wyznacza upływ dni, które tam spędziła. Obrazy obozowej przeszłości mieszają się z powojennymi, gdy jest już bezpieczna.

Studium traumy, jakie przedstawia czytelnikowi Arnošt Lustig jest ze wszech miar dojmujące. Kryzys człowieczeństwa, wiary w Boga, w siebie, życie w poczuciu winy wobec utraconych bliskich za przetrwanie, wstyd za powzięte, konieczne dla przeżycia decyzje, odarcie z godności to emocje, które nie blakną mimo upływu czasu i dręczą młodziutką ocaloną.
Powieść dalece odmienna od trywializującego tematykę, mainstreamowego nurtu beletrystyki obozowej ze znakomitym portretem psychologicznym bohaterki.

Wydanie w twardej oprawie, szyte.

fragment książki: https://czarne.com.pl/katalog/ksiazki/piekne-zielone-oczy#fragment