Autor: Michał Głowiński
Wydawnictwo: Wielka Litera

Najnowsza książka profesora Michała Głowińskiego, cenionego teoretyka i historyka literatury, prozaika, eseisty oraz badacza nowomowy to zbiór szkiców przybliżających sylwetki polskich literaturoznawców, uczonych, pisarzy, poetów, krytyków literackich, myślicieli, historyków, artystów, wykładowców akademickich, pracowników naukowych, redaktorów, dziennikarzy, działaczy opozycyjnych (jest tu też kilku zagranicznych pisarzy, tłumaczy i naukowców).

Profesor przez kilkadziesiąt lat pisał do szuflady opowieści o zmarłych kolegach, koleżankach i znajomych, tworząc cykl liczący ponad dwieście dwadzieścia sylwetek. Po latach zdecydował się wybrać pięćdziesiąt osiem postaci i przedstawić je w niniejszej książce. Opowieści biograficzne ułożone są według dat powstania poświęconych im tekstów (od 1986 do 2021).

Tom otwiera szkic poświęcony Andrzejowi Kijowskiemu, krytykowi literackiemu i prozaikowi. Autor wspomina, kiedy i gdzie go poznał, w jakich okolicznościach i sytuacjach się z nim stykał oraz kiedy po raz ostatni go widział. Opowiada o znakomitych tekstach Kijowskiego (nazywa go „mistrzem małych form”), jego przemówieniach na zebraniach naukowych organizowanych w prywatnych mieszkaniach w latach 70., a także o jego internowaniu. W galerii „tęgich głów” znaleźli się również Roland Barthes, Miron Białoszewski, Jan Józef Lipski, Czesław Hernas, Irena Sendlerowa, Kazimierz Polański, Stanisław Barańczak, Jerzy Jedlicki; tom zamyka sylwetka Pawła Szweda, przedwcześnie zmarłego redaktora naczelnego wydawnictwa Wielka Litera.

Opowieści o humanistach opierają się głównie na osobistych wspomnieniach autora, ale też na śledzeniu twórczości, działalności naukowej, karier, losów i osobistych dramatów opisywanych osób. Profesor zwraca uwagę na cechy osobowości swoich bohaterów, ich sposób bycia, styl mówienia i pisania, sytuację osobistą, walory intelektualne i moralne, postawy, zasługi, przełomowe wydarzenia w ich życiu, orientację seksualną oraz pochodzenie. Nie pomija też trudnych czy sensacyjnych wątków, związanych na przykład z alkoholizmem, uzależnieniem od narkotyków, romansami, nieszczęśliwymi miłościami, samobójstwami, sympatiami marksistowskimi, współpracą z reżimem komunistycznym, przynależnością do partii (wiele historii osadzonych jest w realiach PRL-u).

Książka barwnie portretuje środowisko literackie, naukowe (związane głównie z Uniwersytetem Warszawskim i Instytutem Badań Literackich) oraz artystyczne na tle wydarzeń i sytuacji politycznej w XX wieku. Oprawa twarda, szyta. Polecam.