Archiwum kategorii: LITERATURA POPULARNONAUKOWA I NAUKOWA

Wielkie rozczarowanie. Geneza rewolucji Solidarności

Autor: Marcin Zaremba
Wydawnictwo: Znak Horyzont
Kraków 2023

Marcin Zaremba po doskonałej „Wielkiej trwodze” (P. 11/12) powraca z „Wielkim rozczarowaniem” – rozprawą naukową poświęconą rewolucji związanej z ruchem społecznym, który kryje się pod hasłem: Solidarność. Pytanie, które prawdopodobnie latami nie dawało spać Edwardowi Gierkowi, a dziś legło u podstaw książki Marcina Zaremby brzmi: dlaczego Polacy się zbuntowali? Odpowiedzi nie da się zawrzeć w kilku słowach, być może stąd bierze się imponująca objętość niniejszej publikacji. Autor próbuje odszukać wszystkie źródła rewolucyjnego wybuchu z lat osiemdziesiątych i połączyć w jedną rzekę, która opływa cały kraj od morza do Tatr. Mowa tu o tradycji buntu w świadomości Polaków, o błędach popełnianych przez polityków z obozu Gierka, o korupcji elit, o złudnej poprawie jakości życia i następującym po niej tytułowym wielkim rozczarowaniu. Badacz umieszcza swoje rozważania w kontekście międzynarodowym, kościelnym, kulturowym, psychologicznym oraz społecznym. Zaremba przygląda się owianemu mitami konformizmowi ówczesnego społeczeństwa, a także emocjom, które ludziom towarzyszą każdego dnia – należy do nich niepokój, a później strach przed władzą, bezrobociem i podwyżką cen.

To, co wyróżnia książkę spośród innych publikacji poświęconych Solidarności to postrzeganie wydarzeń z końca ubiegłego wieku jako klasycznej, choć pokojowej rewolucji i wykorzystanie w pracy narzędzi adekwatnych do tak określonego przedmiotu badań. „Każda rewolucja ma swoją dynamikę” (s. 23) i właśnie o tej dynamice opowiada rozprawa Marcina Zaremby. Publikacja wydaje się bardzo dobra merytorycznie i językowo, poprzedzona rzetelnymi analizami oraz kwerendami – na pewno powinna trafić na półki czytelni naukowych, ale z powodzeniem mogą po nią sięgać także czytelnicy spoza kręgu badaczy – historyków. Książka zawiera obszerną bibliografię i indeks osobowy. Bardzo polecam. Oprawa twarda, szyta.

Czytaj dalej →

Magia dawnego Krakowa

Autor: Andrzej Kozioł
Wydawnictwo: WAM
Kraków 2023

Kolejna, poświęcona Krakowowi książka Andrzeja Kozioła, dziennikarza i pisarza, który nie kryje się z lokalnym patriotyzmem i mógłby pretendować do miana ambasadora rodzinnego miasta. Poprzednio prezentowaliśmy na liście „Świat opilców i oźralców” (P. 5/18), a dziś trafia do nas opowieść o przeszłości, złożona z dwóch części narracja, której porządek wyznacza przestrzenny podział Krakowa na rynek oraz „zielony pierścień”, czyli Planty.

Rynek to główna i najważniejsza część miasta, niemy świadek dziejów, natomiast Planty stanowią granicę pomiędzy dwoma światami: lepszym i gorszym. Autor we właściwym sobie gawędziarskim, pełnym swady stylu przybliża czytelnikowi obraz Krakowa, którego już nie ma, który dziś żyje jedynie na kartach książek albo w pamięci najstarszych mieszkańców. Wydarzenia historyczne, takie jak pogrzeb Mickiewicza, pojawiają się tutaj w formie anegdot, ułożonych niechronologicznie, obudowanych cytatami z literatury i dokumentów życia osobistego. Relacje autobiograficzne, którymi posiłkuje się pisarz, zapiski m. in. Tadeusza Boya-Żeleńskiego, Karola Estreichera czy Mariana Turskiego zabierają czytelnika w sentymentalną podróż. Czy odnajdziemy w niej zapowiedzianą w tytule magię? Częściowo tak. Pojawia się ona w legendach i podaniach o rycerzach – gołębiach czy diabelskim złocie ukrytym w podziemiu. Wyjątkowy klimat dawnej stolicy oddają również opowieści o fiakrach, ekspresach, szopkach bożonarodzeniowych, antykwariatach, zaczarowanej dorożce i innych osobliwościach. Natomiast na czytelnika poszukującego bardziej konkretnych informacji, czekają portrety sławnych i mniej znanych mieszkańców – wśród nich polscy królowie, cesarz austriacki, Maria Komornicka, Dagny i Stach Przybyszewscy, ale też ksiądz Pawlicki czy pani Danka – handlarka. Bardzo ciekawe są fragmenty tekstu związane z hymnem, sukiennicami, Piwnicą pod Baranami i Zielonym Balonikiem oraz bohemą artystyczną, wypełniającą nocami krakowskie kawiarnie i ulice. Publikacja napisana z humorem stanowi z jednej strony bogate źródło informacji o Krakowie i jego mieszkańcach, a z drugiej – gwarantuje dobrą, czytelniczą rozrywkę. Książkę warto polecić. Oprawa twarda, szyta, na końcu bibliografia źródeł.