Autorka: Anne Boyer
Wydawnictwo: Czarne

Książka cenionej amerykańskiej poetki, eseistki i wykładowczyni w Instytucie Sztuki w Kansas, za którą otrzymała w 2020 roku Nagrodę Pulitzera. Jest to zbiór esejów, tekstów poetyckich i refleksji dotykających tytułowych tematów: „bólu, słabości, śmiertelności, medycyny, sztuki, czasu, snów, danych, wyczerpania, raka i opieki”, które układają się w wyrazistą, głęboką opowieść o życiu, umieraniu i wolności.

Poznajemy historię autorki, samotnej matki ósmoklasistki, która w wieku czterdziestu jeden lat (w 2014 roku) zachorowała na potrójnie ujemnego raka piersi. Z istoty ludzkiej stała się uprzedmiotowioną przez system medyczny pacjentką onkologiczną, wymagającą drogiej terapii i poddawaną bolesnym procedurom. Zachorowała w zachłannym świecie, w którym dąży się do zysku, w którym cierpienie i słabość są nieatrakcyjne, w którym oczekuje się od chorych na raka heroizmu albo przynajmniej pozytywnego nastawienia. W dodatku zachorowała w amerykańskiej rzeczywistości, w której musiała pracować przez całą chemioterapię, tuż po podwójnej mastektomii zwolnić drogie łóżko szpitalne, a dziesięć dni później wrócić już do pracy, bo skończył jej się urlop chorobowy.

Anne Boyern zgłębia doświadczenie choroby, analizuje jej kulturowe, społeczne i polityczne aspekty, szuka właściwych obrazów i słów, które wyrażą jej myśli oraz uczucia, bo – jak pisze – „czasami mówienie o chorowaniu na raka wydaje się bardziej bolesne niż samo chorowanie. Odtwarzanie doświadczenia choroby i towarzyszących jej wrażeń wydaje się trudniejsze niż ich znoszenie.” [s. 129]. W zbiorze znajdziemy tekst o strajku totalnym („strajkują” włosy, brwi, skóra, język, uczucia itd.), łóżku (najtragiczniejszym meblu), perukach (noszonych przez współczesne gwiazdy, oświeceniowych filozofów czy Meduzę), adriamycynie („szatańskim klejnocie śmiertelności z wybrzeży Wenecji”) czy o pawilonie onkologicznym (przywodzącym na myśl generałów, potyczki i pola bitew).

Autorka wzbogaca swe wspomnienia i przemyślenia fragmentami dzieł literackich oraz filozoficznych. Śledzi temat cierpienia, choroby i śmierci w sztuce, literaturze, kulturze, jak też w mediach społecznościowych. Wielokrotnie odwołuje się do „Mów świętych” greckiego mówcy, Eliusza Arystydesa, sięga również do „Medytacji” Johna Donne’a, eseju „Choroba jako metafora” Susan Sontag, powieści science fiction „Śmierć na żywo” Davida Comptona czy eseju „O chorowaniu” Virginii Woolf.

Wielowymiarowa opowieść, pełna przejmujących wspomnień, głębokich przemyśleń, intymnych wyznań oraz buntu przeciwko systemom, stereotypom, społecznym oczekiwaniom, mitom związanym z rakiem, a także różowym wstążeczkom. Książka zawiera bibliografię, przypisy końcowe oraz czarno-białe ilustracje. Oprawa twarda, szyta. Warta uwagi lektura. Bardzo polecam.

„Śmierć na raka piersi nie jest przejawem słabości czy moralnej porażki zmarłej. Jest porażką nie tych, co umierają, tylko świata, który sprowadza na nich chorobę i każe im się rujnować dla leczenia, także sprowadzającego chorobę, a potem, gdy to leczenie zawiedzie, obwinia ich o ich własną śmierć.” [s. 187]