Książnica Płocka im. Władysława Broniewskiego zaprasza młodzież i dorosłych do wzięcia udziału w Ogólnopolskim Konkursie Literackim na opowiadanie o Płocku „Słowo wyrasta na ustach miasta”.
Wyróżniony wpis
Precelek i pierwszy śnieg
Autorka: Agata Romaniuk
Wydawnictwo Agora da dzieci
Poziom: BD O/I
Trzeci tom cyklu dla przedszkolaków pt. „Precelek z Kociej Szajki” autorstwa Agaty Romaniuk, pisarki, reporterki i socjolożki, z ilustracjami Malwiny Hajduk – projektantki książek, plakatów i wystaw; poprzednio na liście: „Precelek jedzie tramwajem” p. 11/2023.
W prezentowanej części mały, niebieski kotek Precelek po raz pierwszy odkrywa uroki zimy. Najpierw poznaje właściwości śniegu w teorii, przekazanej przez Panią Wieczorynkę i jeżyka Jurka (przy kubeczku kakao), a następnie w praktyce, wyruszając na wyprawę po zaśnieżonym mieście. Największą atrakcją tego wyjścia jest zjeżdżanie z górki na sankach, i to nie byle jakich, bo wyścigowych, mających „trzecią kocią kosmiczną prędkość”. Instruktorem nauki jazdy na sankach jest rudy kot Morfeusz, który radzi, aby nie hamować ogonem. Mimo że pierwszy zjazd kończy się lądowaniem w zaspie, Precelek z radością i ekscytacją zjeżdża po raz kolejny.
Ciepła, urocza, zimowa odsłona cyklu z nutką filozoficzną i humorystyczną. Oprawa twarda, szyta. Polecam.
Louisiana. Powrót do domu
Autorka: Kate DiCamillo
Wydawnictwo: Dwie Siostry
Warszawa 2023
Poziom: BD: II
Druga część trylogii o zupełnie wyjątkowych dziewczynach, przyjaciółkach z amerykańskiego miasteczka, które pewnego dnia postanawiają trzymać się razem. Cykl jest wydawany przez Dwie Siostry w Serii z Poczwarką, a jego pierwszy tom pt. „Raymie. Weź mnie za rękę” prezentowaliśmy niedawno na przeglądzie (P. 17/23). Autorką powieści jest nie byle kto – Kate DiCamillo ma na swoim koncie kilka bestsellerów, które przetłumaczono na kilkanaście języków i za które zdobywa wiele wyróżnień m. in. prestiżowy Medal Newbery’ego czy nominację do nagrody National Book Award. Brzmi zachęcająco? Myślę, że tak, czytelnicy raczej nie będą zawiedzeni.
Akcja utworu rozpoczyna się w środku nocy szaloną ucieczką przed początkowo nieokreślonym, lecz przepowiadanym przez babcię złem. Louisiana Elefante nie jest zachwycona takim obrotem spraw, bowiem wyjazd powoduje rozdzielenie bohaterki z przyjaciółkami i ukochanym kotem, lecz decyzja zapada nagle i trzeba się jej podporządkować. Nie obędzie się bez fochów, ale te bledną w obliczu piętrzących się po drodze trudności – pusty bak, bolące zęby, brak gotówki, kryzys tożsamości no i pradziadkowa klątwa – ale o tej lepiej nie wspominać, bo „klątwa rośnie w siłę, kiedy się o niej mówi” (s. 73). Nadmiar problemów może przytłoczyć, tak dzieje się i tym razem. Louisiana znajduje się w tak dramatycznej sytuacji, że już sama nie wie, co robić. Gdy zawodzi rozum i doświadczenie, jedyna nadzieja w sercu, które sprawia, że nawet dziecko może podjąć słuszną i całkiem dorosłą decyzję.
Powieść wyróżnia się na tle innych propozycji literackich dla dzieci. Początkowe rozdziały mają nieco awanturniczy charakter, całość stanowi powieść drogi, w której nie tyle końcowy cel jest najważniejszy, a to, co wydarza się w trakcie. Książka opowiada o przygodzie kryjącej tajemnicę, ale też o dojrzewaniu, a także o tym, że często niedoceniana, ale leżąca w naszych rękach teraźniejszość ma większe znaczenie niż traumy z przeszłości i cudze błędy. Polecam. Oprawa miękka, klejona.
Pod ziemią, czyli co się kryje wewnątrz naszej planety
Autorka: Monika Utnik-Strugała
Wydawnictwo: Nasza Księgarnia
Kolejna na liście pozycja Moniki Utnik, autorki książek popularnonaukowych dla dzieci, absolwentki polonistyki i italianistyki Uniwersytetu Warszawskiego; poprzednio: „Czas, czyli wszystko płynie” p. 14/2023.
Tym razem autorka zdradza, co się kryje pod powierzchnią ziemi. Proponuje młodym czytelnikom wycieczkę po podziemnym świecie, której trasa wiedzie przez rozmaite jaskinie, groty, nory, wykopaliska paleontologiczne, kopalnie i pola naftowe. Pokazuje im kryjące się tam życie, bogactwa i cuda świata natury, takie jak na przykład mieszkające pod ziemią zwierzęta, różne gatunki jadalnych roślin bulwiastych, tropikalną roślinę, która nie potrzebuje światła, szkielet dinozaura, stalaktyty i stalagmity, podziemne rzeki i jeziora, ropa, złoto i diamenty. Dzieci znajdą tu fascynujące ciekawostki dotyczące środowiska podziemnego oraz pracy paleontologa, grotołaza i geologa.
Autorka przedstawia też ciekawe informacje na temat wynalazków, osiągnięć technicznych i dzieł sztuki inżynieryjnej. Zabiera czytelników do kanałów ściekowych, metra, jednego z najgłębszych odwiertów na świecie znajdującego się na Półwyspie Krymskim, podziemi Pałacu Kultury i Nauki (gdzie na poziomie -2 znajduje się „koci raj”), najdłuższego podmorskiego tunelu (Eurotunelu), bunkrów Hitlera czy na cmentarzyska podziemne. Ciekawym uzupełnieniem tematu są wątki dotyczące legend, wierzeń i książek związanych z podziemnym światem. Tekst, podzielony na małe porcje, wzbogacają wielobarwne, duże ilustracje Małgorzaty Piątkowskiej.
Wartościowa propozycja popularnonaukowa dla dzieci w wieku szkolnym. Większy format, okładka twarda, szyta. Polecam.
Nie skakać na bombę!
Autor: Urlich Hub
Ilustrator: Jörg Mühle
Wydawnictwo: Dwie Siostry
Warszawa 2023
Poziom: BD: I/II
Kontynuacja przygód zabawnego ptasiego duetu, który znamy z książki „Kulawa kaczka i ślepa kura” (P. 16/22). Tym razem bohaterki postanawiają pójść na kąpielisko, gdzie najpewniej czeka doskonała zabawa. Kura początkowo nie jest zachwycona tym pomysłem, ale czego nie robi się dla przyjaciół. Ptaki nie chcąc czekać w kolejce, przepychają się do wejścia, wykorzystując do osiągnięcia celu defekt kaczki i niebywały tupet kury. Widok, który rozpościera się przed nimi po dotarciu na miejsce zachwyca kaczkę, tęskniącą za towarzystwem innych przedstawicielek swojego gatunku. Entuzjazmu nie podziela kura, która zresztą nie jest na kąpielisku mile widziana. Jej przyjaciółka musi zatem stanąć przed trudnym wyborem przyłączenia się do nowych kaczych towarzyszek lub pozostania przy starej przyjaźni. Sytuacja komplikuje się jeszcze bardziej, gdy pozostawiona na chwilę kura zaczyna odkrywać dobre strony kąpieliska i wprowadzać swój porządek. Bohaterki czeka trudny sprawdzian lojalności i przyjaźni, a wszystko odbędzie się na oczach „rozkwakanej” kaczej publiczności. Powieje chlorem i grozą, bowiem żadna prawdziwa przygoda nie może obejść się bez odrobiny niebezpieczeństwa.
Książka nie zawiedzie sympatyków ślepej kury i kulawej kaczki. Bohaterki z właściwą sobie swadą podbijają kąpielisko, śmieszą, ale też uczą małego czytelnika na własnych błędach. Przyczyną wielkiej basenowej awantury jest potrzeba bycia zaakceptowanym i lubianym pomimo wad. Opowiadanie niesie krzepiący przekaz o tym, że choć relacje międzyludzkie bywają skomplikowane, prawdziwa przyjaźń zawsze wybacza, nie zostawia w potrzebie i odnajduje drogę w najciemniejszym labiryncie niedobrych emocji. Bardzo polecam. Oprawa twarda, szyta.
Co uczucia robią nocą?
Autorka: Tina Oziewicz
Ilustratorka: Aleksandra Zając
Wydawnictwo: Dwie Siostry
Warszawa 2023
Poziom: BD O/I
Tina Oziewicz chyba już zawsze będzie kojarzyć się z emocjami i ich sekretnym życiem. Wszyscy pamiętamy jej urzekający picturebook „Co robią uczucia?” (P. 24/20), a także publikację utrzymaną w podobnym klimacie i o podobnym tytule „Co lubią uczucia?” (P. 21/22). Temat okazuje się wciąż niewyczerpany, dlatego autorka zaprasza na kolejne spotkanie z uczuciami, tym razem nocą, a noc jak wiadomo sprzyja wsłuchiwaniu się, uważnej obserwacji i wszelkim przemyśleniom.
Mały czytelnik chcąc dowiedzieć się, które uczucia nie mogą w nocy spać, musi zanurzyć się w subtelne, zacienione obrazy utrzymane w wieczornym klimacie i barwach nocy: szarościach, niebieskościach, czerniach oraz brązach. Nastrojowa szata graficzna wyzwala skojarzenia i ciągi wyobrażeń, związanych z emocjami – wśród nich miłość pogrążona w tęsknocie, wolność, która często spotyka się z samotnością, smutek, który wreszcie może na chwilę odetchnąć, pamięć i mądrość (chyba najbardziej zapracowane ze wszystkich książkowych bohaterów) czy lęk zamykający dokładnie, bo aż na pięć zamków drzwi. Nadzieja w nocy nigdy nie zasypia, pilnuje, by jej ogień wciąż się tlił, jedynie spokój, beztroska oraz szczęście śpią snem spokojnym i głębokim.
Tina Oziewicz tworzy kolejną przepiękną, pełną zaskakujących metafor, poetycką opowieść, która jest niczym plaster na dziecięcą duszę, często zagubioną w ogromie przeżywanych emocji i stanów. Książka pomaga zrozumieć to, co czujemy w środku, opisać i nazwać uczucia, a jak wiadomo to, co nazwane, wydaje się oswojone, mniej straszne. Bardzo polecam małym czytelnikom, ale picturebook warto pokazać także nastolatkom, dorośli również mogą się w nim z przyjemnością zaczytać. Oprawa twarda, szyta.
Żadne tam Hollywood. Opowieści o odchodzeniu
Utracone światło
Autor: Tim Probert
Wydawnictwo: Wilga
Warszawa 2023
Poziom: BD II
Komiksowa opowieść stworzona przez amerykańskiego ilustratora książek dla dzieci i dyrektora artystycznego w studiu animacji Nathan Love. Akcja rozgrywa się w fikcyjnej krainie o nazwie Irpa, w której spokojne życie wiodą bohaterowie: wielki i mądry świniomag Alfirid oraz jego wnuczka Beatrice. Czytelnik od początku wie, że przez przypadek coś niedobrego uwolniło się z jakiegoś więzienia bądź kryjówki. Nie wiedzą o tym jeszcze główni bohaterowie, którzy jak co dzień przygotowują eliksiry dla mieszkańców okolicznych wiosek. Podczas jednej z wypraw do lasu w poszukiwaniu składników potrzebnych do sporządzenia magicznej mikstury, Bea wpada w kłopoty, z których ratuje ją przyjacielski Cad – przedstawiciel rzekomo wymarłej rasy Galdurian. Tak rozpoczyna się ich znajomość, która zacieśni się jeszcze bardziej, gdy bohaterowie wyruszą wspólnie na poszukiwania dziadka, który gdzieś zaginął. Wyprawa tych dwojga robi się coraz ciekawsza, obfituje w przygody, pojawia się wiele fantastycznych stworzeń dobrych i złych. Motywy wykorzystane w komiksie nasuwają skojarzenia z klasycznymi grami RPG w klimacie „Warhammera” (m. in. przydrożny handlarz i jego sklepik, ekwipunek podróżnika czy gospoda, w której rządzi reguła neutralności). Fabuła z każdą stroną rozwija się i nabiera tempa, choć autor co jakiś czas przerywa opowieść, by przypomnieć, że nadchodzi złe. Niestety albo „stety” na zakończenie historii trzeba będzie trochę poczekać. „Utracone światło” to pierwszy tom cyklu „Lightfall”. Komiks wciąga, stworzony przez Tima Proberta świat pobudza wyobraźnię i cieszy oko. Polecam. Oprawa miękka, szyta. Na koniec cytat, który utkwił w pamięci: „Chcę tylko powiedzieć, że ciężko się żyje na tym świecie, jeśli się go boisz” (s. 76).
Ludzie na mydło
Autor Tomasz Bonek
Wydawnictwo: Znak Horyzont
Kraków 2023
Kolejna książka reportera specjalizującego się w tajemnicach II wojny światowej. Poprzednio prezentowaliśmy jego skądinąd bardzo dobrą pracę, poświęconą obozowi koncentracyjnemu Gross-Rosen, zatytułowaną „Demony śmierci” (P. 17/22). Natomiast w najnowszej publikacji autor bierze pod lupę nazistowską medycynę i mit mydła produkowanego z ludzkich ciał.
Głównym bohaterem opowieści jest oczywiście Rudolf Spanner, który w pierwszej połowie XX wieku pracuje nad stworzeniem najlepszego podręcznika do anatomii i prowadzi instytut anatomiczny. Kształcą się w nim młodzi lekarze z całej Rzeszy, którzy dzięki profesorowi mogą obcować z ludzkimi ciałami, przeprowadzać na nich skomplikowane operacje czy proste zabiegi, m. in. amputacje ratujące życie żołnierzy na froncie. Instytut w Danzig rozwija się, unowocześnia, rozbudowuje chociażby o maceratornię, jego sława dociera do najgłębszych zakątków Niemiec, co napawa dumą Spannera, choć okoliczna ludność niejednokrotnie skarży się na zapach, wydobywający się ze spalarni zwłok. Problemów nie brakuje, największym jest brak regularnych dostaw świeżych ciał. Gdy kończy się II wojna światowa, powstaje Główna Komisja Badania Zbrodni Niemieckich – należy do niej m. in. Zofia Nałkowska, której przypada w udziale sprawdzenie doniesień o gdańskiej mydlarni prof. Spannera. Tak rodzi się legenda mydła produkowanego z ludzkiego tłuszczu i tak, jak w legendzie, może i tutaj znaleźć się ziarno przerażającej prawdy.
Publikacja na sensacyjny temat jest wiarygodnie napisana i poprzedzona rzetelnym śledztwem. Autor analizuje dokumenty związane z instytutem Spannera i zagadnieniami, które w jakiś sposób się z nim łączą. Dziennikarz porusza wątek Jana Karskiego, masowych egzekucji, obozu w Stutthofie oraz szpitala psychiatrycznego w Kocborowie. Bonek fabularyzuje reportaż tak, by można go czytać niczym dobrą, wciągająca powieść. Niestety pisarz nie wymyśliłby takiego scenariusza, jaki napisało życie. Fakty odkryte i opisane przez dziennikarza wstrząsają, szokują i zmuszają do refleksji nad ciemną stroną człowieczeństwa. Książka zawiera drastyczne zdjęcia raczej dla czytelników o mocnych nerwach. Polecam zainteresowanym II wojną światową. Oprawa twarda, szyta.
W świetle błyskawicy
Bezdzietne z wyboru
Autorka: Justyna Dżbik-Kluge
Wydawnictwo: WAB
Warszawa 2023
„Bezdzietne z wyboru” to zapis rozmów z tytułowymi bohaterkami, kobietami, które mają odwagę nie spełniać społecznych oczekiwań, ponieważ nie idą one w parze z ich marzeniami i wyobrażeniami o szczęśliwym życiu. Bezdzietność jest zjawiskiem rosnącym w siłę, wywołującym ogromne kontrowersje i naznaczonym brakiem zrozumienia a często też akceptacji. Autorka podejmuje w książce próbę przybliżenia zagadnienia odbiorcom, oswojenia ich z trudnym tematem i zwrócenia uwagi na prawo każdego człowieka do decydowania o swoim życiu.
Kogo znajdziemy w gronie rozmówców dziennikarki? – są to kobiety, które nie mają dzieci z wielu różnych powodów, o których jest w książce mowa. Część z nich pojawia się w publikacji anonimowo, część podpisuje się imieniem i nazwiskiem (m. in. Agnieszka Jarosławska, znana w sieci jako „Ruda Czyta” czy Edyta Broda – autorka bloga bezdzietnik.pl). O wypowiedź poproszono także specjalistów: psycholożkę, demografkę oraz ginekologa. Wiele słów pada na temat wolności, społecznego odbioru bezdzietności, a także ataków, z którymi bezdzietne muszą mierzyć się każdego dnia.
Książkę postrzegam jako ważną nie tylko dla współczesnych kobiet. Zawarte w niej przemyślenia uświadamiają, że bezdzietności nie należy postrzegać jako problemu czy ataku na rodzinę, raczej jako zjawisko, które stanowi znak czasu i dziś coraz trudniej daje się przesłonić tradycyjnymi narracjami oraz konserwatywnymi przekonaniami. Bezdzietność to dla społeczeństwa temat lekcji do odrobienia, dlatego bardzo polecam lekturę tej publikacji. Oprawa miękka, klejona. Poprzednio na liście: „Jacy byli? Jacy jesteśmy?” (P. 16/23).