Archiwum kategorii: LITERATURA POPULARNONAUKOWA I NAUKOWA

Wszystkie okna dla oknówek

 

Autor: Paweł Pstrokoński
Wydawnictwo Czarne

 

Paweł Pstrokoński jest ornitologiem i popularyzatorem wiedzy o przyrodzie. Prowadzi wycieczki terenowe, prelekcje i warsztaty, występuje w audycjach radiowych i pisze artykuły do prasy. Publikował w Tygodniku Powszechnym, Wiedzy i Życiu oraz Zieleni Miejskiej.

W swojej książce opisuje ptasie życie, miłość, zdradę, walkę o władzę, rozstania i powroty, troskę o potomstwo, gniazdo i pożywienie. Opowiada o codziennych zmaganiach ptaków żyjących w miastach: jaskółek, jerzyków, wron, wróbli i wszędobylskich gołębi. Zwraca naszą uwagę na te rzadziej spotykane i słabiej znane gatunki, śpiewające pokrzewki, bębniące dzięcioły, sokoły gniazdujące na wieżowcach i kominach, bociany białe, puszczyki i bieliki.

Dzięki lekturze książki zaczynamy zauważać przyrodę wokół nas. Okazuje się, że także w mieście można prowadzić prawdziwe obserwacje ptaków. Ich obecność na naszych balkonach to radosny świergot od samego rana i powietrze wolne od much czy komarów.

Coraz więcej organizacji zajmuje się ochroną ptaków w dużych aglomeracjach miejskich, budując dla nich specjalne budki. Autor opisuje działalność Ptasiego Azylu, mieszczącego się przy warszawskim ZOO. Jego pracownicy często muszą ratować chore gołębie, przeganiane przez mieszkańców, pracowników budowlanych, rozpędzone samochody. Nie mamy do nich szacunku, bo to pospolity gatunek. A jednak to zwierzęta bardzo wrażliwe, które łączą się w pary na całe życie, czują i cierpią.

Książka Pstrokońskiego to ciekawa lektura, która sprawi, że zaczniemy bardziej wnikliwie przyglądać się zwierzętom wokół nas.

Oprawa miękka, klejona, przypisy.

Szkice z filozofii głupoty

 

Autorzy: Bartosz Brożek, Michał Heller, Jerzy Stelmach
Wydawnictwo: Copernicus Center Press

Jest to kolejna książka napisana przez trzech naukowców. Bartosz Brożek jest filozofem, prawnikiem i kognitywistą. Michał Heller jest kosmologiem, filozofem i teologiem. Jerzy Stelmach jest prawnikiem i filozofem.

Wcześniej omawialiśmy publikację tych autorów „Spór o rozumienie” (p. 23/2019).

Najnowsza książka powstała z kilku powodów. Po pierwsze dlatego, że głupota jest wszechobecna. Samo słowo posiada dwieście osiemdziesiąt trzy synonimy w języku polskim.

Najbardziej interesująca jest głupota zawiniona, wynikająca z gnuśności, etycznej niegodziwości. Autorzy nie zajmują się bytami zbiorowymi, skupiają się na jednostce. Liczą i nazywają odmiany głupoty po to, by łatwiej było się jej przeciwstawiać. I tak wyróżniają między innymi głupotę jako nieznajomość i lekceważenie podstawowych zasad komunikacji językowej, uporczywe dystansowanie się od wiedzy opartej na faktach, minimalizm poznawczy, niezdolność rozumienia i interpretacji przypadków trudnych, łatwość ulegania emocjom negatywnym, brak poczucia humoru, skłonność do nadmiernego ryzyka, poszukiwanie obiektów zainteresowania zastępczego.

Dzięki stworzeniu pewnego rodzaju systematyki głupoty łatwiej jest zrozumieć fenomen mądrości. Trzeba uważać, aby nie zarazić się głupotą. Nie mierzy się jej niestety brakiem wykształcenia – są bardzo mądrzy analfabeci i głupcy z doktoratami.

Dwadzieścia szkiców o filozofii głupoty to pasjonująca lektura dla czytelników, którzy lubią szukać odpowiedzi na trudne pytania, przyglądać się ludziom i analizować ich zachowania.

Polecam. Oprawa twarda, szyta, indeks nazwisk.

Sekretne życie kotów

 

Autor: Andrzej G. Kruszewicz, Agnieszka Czujkowska
Dom Wydawniczy Rebis

Andrzej Kruszewicz jest lekarzem weterynarii, ornitologiem, podróżnikiem, założycielem i szefem Azylu dla Ptaków w Miejskim Ogrodzie Zoologicznym w Warszawie, autorem i tłumaczem wielu publikacji z zakresu ornitologii i życia zwierząt. Wcześniej omawialiśmy „Sekretne życie zwierząt” (p. 14/2020) i „Czy podloty to nieloty i inne tajemnice ptaków” (p. 24/18).

Agnieszka Czujkowska jest również lekarzem weterynarii. Specjalizuje się w chorobach zwierząt nieudomowionych i jest kierownikiem lecznicy dla zwierząt w warszawskim ZOO.

Książka tego duetu autorskiego jest pasjonującą opowieścią o życiu kotów. Poznajemy przodków dzisiejszych kotowatych. Cyweta na przykład była podobna do dzisiejszego łaskuna, zwanego luwakiem. To słynny zwierzak, bo zjada owoce kawy, trawi je i wydala. Po suszeniu i uprażeniu kawa ta osiąga astronomiczne ceny.

Koty były w Egipcie uważane za zwierzęta święte, jedno z wcieleń boga słońca. Germanie kojarzyli je z boginią płodności Freją, a Rzymianie uważali za symbol zmysłowości. Chrześcijanie, na przekór religiom pogańskim, uznali kota za pomocnika szatana i czarownic. Dlatego wiele osób do dzisiaj nie lubi, kiedy czarny kot przecina im drogę.

Koty to zwierzęta wyjątkowe. Wie o tym każdy, kto żyje z nimi pod jednym dachem. Nie witają nas merdaniem ogona, bo nie muszą. Poruszają się na paluszkach. Konstrukcja ich tylnych łap jest zadziwiająca. Umożliwia wzbijanie się w górę, na przekór grawitacji. Ogon jest dla kota tym, czym tyczka dla linoskoczka. Do tego chowane pazury, elastyczny kręgosłup, doskonały słuch i węch. Koty, dzięki narządowi Jacobsona, potrafią smakować zapachy. Te są dla nich bardzo ważne. Wydzielane przez gruczoły, rozmieszczone w różnych częściach ciała zwierzaka, pozwalają oznaczać terytorium.

Nasi pupile doskonale widzą niektóre kolory: zielony, niebieski i czerwony. Ich oczy odbijają światło, co poprawia widzenie w ciemności. Można powiedzieć, że zwierzęta te udomowiły się same. Przyciągnęła je obfitość pożywienia i wygoda. Potrafią żyć obok człowieka i nigdy nie tracą instynktu polowania. Złapaną zdobycz przynoszą właścicielom, w formie prezentu. To stworzenia wrażliwe. I chociaż nie dokucza im reumatyzm, nie chorują na raka i choroby żołądka, potrzebują naszej uwagi i kontroli.

Kruszewicz jest przeciwnikiem wolnego życia kotów. Uważa, że są przez to bardziej narażone na stres i niebezpieczeństwa. Przede wszystkim jednak niszczą ptasią populację.

Książka jest napisana bardzo ciekawie. Nie można się od niej oderwać. Wydaje nam się, że o naszych domownikach wiemy dużo, a jednak na każdej stronie znajdujemy jakąś ciekawostkę, nowinkę, poradę. A to wszystko podane pięknym językiem, z dużą dawką humoru.

Znajdziemy w tej publikacji odpowiedzi na dręczące nas pytania. Dowiemy się na przykład co posadzić w ogródku, aby nie zamienił się w kocią toaletę, bo są zapachy, które koty lubią i takie, których nienawidzą. Polecam.

Oprawa twarda, szyta, ilustracje Zuzanny Miśko, zebrane ciekawostki o kotach (np. według starej perskiej legendy kot powstał na skutek kichnięcia lwa).