Świat, który nadchodzi. Jak wielka wędrówka przyrody wpływa na nasze życie


Autor: Benjamin von Brackel
Wydawnictwo: Copernicus Center Press


Książka niemieckiego dziennikarza zajmującego się ochroną środowiska opowiada o tym, w jaki sposób i jak szybko zmienia się przyroda pod wpływem globalnego ocieplenia. Badania naukowe bardzo jasno pokazują, że mamy do czynienia z ogromnymi zmianami w faunie i florze, a związane jest to z podnoszeniem się średniej temperatury powietrza i oceanu.

Autor na licznych przykładach objaśnia, jak różnorodne gatunki roślin i zwierząt zmieniają granice swojego występowania, przesuwając je w kierunku biegunów i wypierając stałych mieszkańców tych rejonów. Jednym z gatunków, którego terytorium mocno się kurczy, jest lis polarny, mniejszy kuzyn licznie występującego w klimacie umiarkowanym lisa rudego. Większy i mocniejszy rudy spryciarz coraz odważniej zapuszcza się na niegdyś mu nieprzyjazne tereny dalekiej północy, przeganiając bojaźliwe osobniki o srebrzystym futrze i odbierając im tereny łowieckie.

Podobne sytuacje zaobserwowano również w świecie roślinnym. Licznie występujący w Europie Środkowej buk pospolity, w wyniku coraz częściej występujących susz, zostaje poddany mocnej presji gatunków odpornych na okresowe niedobory wody oraz staje się łatwym łupem dla szkodników i drobnoustrojów chorobotwórczych.

Zmiany granic występowania gatunków prowadzą również do napięć na tle ekonomicznym. Tradycyjnie poławiane przez brytyjskich rybaków makrele powędrowały na północ w okolice Islandii i Wysp Owczych stając się dla tamtejszych marynarzy źródłem dochodu. Spowodowało to konflikt pomiędzy zainteresowanymi krajami o prawa do połowów oraz ich wielkość.

Ciekawa, poruszająca ważne globalnie tematy książka, która uwrażliwia czytelnika na problemy i zagrożenia środowiskowe. Zawiera przypisy końcowe i czarno-białe ilustracje. Okładka miękka, klejona. Polecam.

Serce nie siwieje

Autor: Hanna Bilińska-Stecyszyn
Wydawnictwo Silver

Powieść obyczajowa z mocno wyeksponowanym wątkiem romansowym. Jest to kolejny tytuł Hanny Bilińskiej-Stecyszyn. Jej wcześniejsze powieści to „Druga szansa, czasem trzecia” (20. przegląd 2022 r.) i „Wbrew pozorom” (12. przegląd 2021 r.).

Książka za pomocą narracji pierwszoosobowej – miejscami w formie pamiętnika – prezentuje życie 59-letniej Dominiki. Kobieta jest znudzona rutyną życia codziennego i rolą gospodyni domowej. Jej niezadowolenie spotęgowane jest obojętnością ze strony męża. Łaknąca przygody i tęskniąca za wielkim uczuciem kobieta decyduje się na założenie konta na portalu randkowym, gdzie poznaje prawie dwadzieścia lat młodszego Juliusza. Mężczyzna słodkimi słówkami i obietnicami szybko owija sobie kobietę wokół palca i ta decyduje się opuścić męża. Trwający kilka miesięcy romans obfituje nie tylko w wielkie namiętności, ale także w rozczarowania. O konsekwencjach, ale i efektach jej decyzji czytamy w kolejnych rozdziałach pełnych przygód i zwrotów akcji. Jest to powieść o tym, że potrzeby serca nie maleją wraz z wiekiem i jak głosi tytuł „serce nie siwieje”.

Dzięki dużym literom, książkę czyta się szybko i wygodnie, co z pewnością docenią starsi czytelnicy. Fabuła wciąga, a rozbudowane opisy przeżyć wewnętrznych bohaterki skłaniają do przemyśleń na tematy takie jak: miłość, rodzina i spełnianie marzeń. Akcja jest osadzona we współczesnym świecie. W tekście znajdują się liczne odwołania do klasyków literatury i polskich piosenek. Oprawa miękka, klejona. Polecam.

Stefcia się złości

Autor: Aleksandra Struska-Musiał
Ilustracje: Kasia Nowowiejska
Wydawnictwo Papilon

Poziom czytelniczy BD O/I

Książka dla dzieci, z której naukę mogą czerpać także rodzice. Na przykładzie sceny z życia Stefci, autorka pokazuje, jak może wyglądać złość i jak sobie z nią poradzić. Uświadamia czytelnika, że skrajne emocje nie są powodem do wstydu i, że można je wyrażać na różne sposoby.

W przypadku tytułowej bohaterki, złość wynika z rozczarowania. Długo wyczekiwana przez Stefcię wycieczka do zoo, musi zostać odwołana ze względu na chorobę młodszego brata dziewczynki. Wizja siedzenia w domu z chorym bratem zamiast oglądania pand w zoo potęguje zdenerwowanie i Stefcia wybucha płaczem. Jej rodzice zachowują się w tej trudnej sytuacji wzorowo – zamiast karcić uczucia dziewczynki, opisują je i okazują zrozumienie. Mama cierpliwie gładzi płaczącą Stefcię po pleckach i za pomocą żartu próbuje rozładować atmosferę. Dzięki temu dziewczynka uspokaja się i angażuje we wspólną zabawę.

Proste i kolorowe ilustracje autorstwa Kasi Nowowiejskiej dobrze obrazują emocje bohaterów. Ich mimika jest wyrazista, więc młodzi czytelnicy łatwo odczytają zmieniające się emocje dziewczynki. Książka zakończona jest instrukcją skierowaną do rodziców, która podpowiada, jak zachować się w przypadku wybuchu złości u dziecka. Zarówno część fabularna, jak i poradnikowa była konsultowana z psycholożką.

Książka zasługuje na polecenie, ze względu na to, że prezentuje życiową sytuację. Złość jest przecież nieodłącznym elementem życia, dlatego warto ją oswoić i zrozumieć jak sobie z nią radzić już od najmłodszych lat. Historia Stefci będzie doskonałym rozpoczęciem rozmowy rodziców z dzieckiem o emocjach, więc na pewno warto czytać ją wspólnie. Okładka twarda, szyta. Bardzo polecam.

Historia science-fiction

Autorzy: Xavier Dollo, Djibril Morissette-Phan
Wydawnictwo: Egmont
Warszawa 2024

Niniejsza publikacja to nic innego, jak historia gatunku science-fiction zamknięta w formę komiksu, uatrakcyjniona narracją i ozdobiona ilustracjami utrzymanymi w zmieniającej się stylistyce, zależnej od przedziału czasowego, o którym mowa. Pomysł twórców wydaje się nieco szalony, nietypowy dla tekstu popularnonaukowego, lecz trzeba przyznać, że komiks realizuje wszystkie cele, jakie stawia się literaturze przybliżającej naukowe zagadnienia szerszej publiczności. Autorzy zachowują porządek chronologiczny, rozpoczynając swój wywód od antyku, przez ważny dla podejmowanej tematyki wiek XIX aż do współczesności. Analizy obejmują zarówno dzieła literackie, jak i filmowe powstałe w wielu kręgach kulturowych: amerykańskim, europejskim czy azjatyckim, nie pomijają także prasy i komiksu czy seriali telewizyjnych. Wybrane rozdziały są poświęcone sylwetkom najważniejszych twórców oraz twórczyń, ponierów i rewolucjonistów gatunku. Czytelnik odnajdzie na kartach publikacji komplementarną wiedzę o science-fiction wraz z charakterystycznymi motywami i wachlarzem najczęściej poruszanych tematów. Przegląd kluczowych dla rozwoju gatunku tekstów jest uporządkowany nie tylko według czasu, lecz także geografii, na końcu znajduje się dedykowany polskiemu odbiorcy szkic Tomasza Kołodziejczaka poświęcony naszej rodzimej historii science-fiction.

Komiks z sukcesem łączy naukę z zabawą, pozwala na zanurzenie się w historii gatunku, podpowiada, które teksty kultury warto poznać bliżej, wyjaśnia czym jest steam- oraz cyberpunk, space opera czy literatura pulpowa, poza tym cieszy oko dzięki dobrej kresce i przyjemnej kolorystyce. Bardzo polecam. Oprawa twarda, szyta.

Czytaj dalej →

Fajny cieciorek


Autor: Jory John
Wydawnictwo: HarperKids
Poziom: BD O/I

Nowa odsłona cyklu „Smaczna Banda i emocje” nagradzanego amerykańskiego autora; poprzednio na liście: „Skwaszone winogrono” p. 21/2023. Każda z książek to osobna historia z innym bohaterem, nie trzeba więc zachowywać kolejności wydawniczej w lekturze.

Tym razem autor dotyka problemu odrzucenia rówieśniczego, porównywania się z innymi i braku pewności siebie. Mierzy się z nim tytułowy cieciorek (ziarno ciecierzycy), uczeń szkoły podstawowej w Strączkowie. Przygnębiony bohater zastanawia się, jak to się stało, że fasolki z jego „miksu”, które jeszcze w zeszłym roku się z nim kumplowały, należą do grupy fajnych i popularnych uczniów, a on zszedł na boczny tor i jest tylko zwykłym strączkiem. Początkowo stara się upodobnić do kolegów, naśladuje ich ruchy i sposób bycia, ale te próby nie przynoszą oczekiwanych rezultatów, w dodatku przyczyniają się do tego, że czuje się jak „mistrz żenady”.

Pewnego dnia jednak życie naszego bohatera zmienia się, gdy doświadcza kilku drobnych gestów życzliwości ze strony fajnych fasolek. Zasiane w nim w ten sposób „ziarno pewności siebie” kiełkuje i rośnie. Bohater odkrywa, że bycie fajnym nie polega na noszeniu modnej fryzury czy markowych okularów, ale na okazywaniu innym życzliwości, dzieleniu się uśmiechem i bezinteresownym pomaganiu słabszym. Narrację ożywiają wesołe, pełne uroczych szczegółów ilustracje. Inspirująca, pozytywna książka z mądrym przesłaniem, która będzie świetnym punktem wyjścia do rozmowy z dziećmi o przynależności do grupy, akceptacji i otwieraniu się na innych.

Kwadratowy format. Okładka twarda, szyta. Polecam.

Miłość bez jutra

Autorka: Agnieszka Cubała
Wydawnictwo: Wielka Litera
Warszawa 2024

Zbiór opowieści o miłości, która rodzi się w czasie absolutnie nieodpowiednim, w świecie pozbawionym nadziei i wbrew zdrowemu rozsądkowi. Autorka, popularyzatorka historii związanej głównie z II wojną światową, tym razem wydobywa na światło dzienne bardzo prywatne, intymne fragmenty przeszłości, bowiem koncentruje się na życiu uczuciowym ludzi wplątanych w wir dziejów i wielką politykę. Jednych miłość gubi, innym ratuje życie i pomaga przetrwać ekstremalnie trudny czas okupacji – wśród bohaterów książki pojawiają się sylwetki szerzej nieznane, ale także te sławne (tu: Hanka Ordonówna, Wiera Gran, Witold Zacharewicz, Tadeusz Borowski, Aleksander Wat czy Konstanty Ildefons Gałczyński). Ich historie pogrupowano według dominującego rysu uczucia, którego doświadczają, np. rozkwit miłości, rozłąka, rozstanie, małżeństwo, kobieca lub męska perspektywa. Agnieszka Cubała zbiera relacje Polaków żyjących w okupowanym kraju lub na jego pograniczu, wspomnienia świadków z obozów koncentracyjnych, łagrów, więzień, getta, a także opowieści wysyłanych do III Rzeszy robotników przymusowych czy mieszkańców Wołynia, którzy przed rzezią zawierają małżeństwa polsko-ukraińskie, wychowują wspólne dzieci i później nierzadko wspólnie giną z rąk nacjonalistów.

Książka prezentuje wiele wzruszających, pięknych, tragicznych, czasem niewiarygodnych a najczęściej inspirujących historii, które udowadniają, że miłość pomiędzy dwojgiem ludzi może narodzić się wszędzie, nawet w skrajnie złowrogich warunkach pomiędzy tymi, którym kochać nie wolno lub którzy kochać dla własnego dobra nie powinni. Miłość paradoksalnie staje się i słabością, i siłą, źródłem szczęścia i rozpaczy, pomaga zachować człowieczeństwo i wiarę w dobro, piękno oraz chęć do życia. Warto zwrócić uwagę na ostatni rozdział, stanowiący zaproszenie do zbadania tematu związków osób nieheteronormatywnych. Bardzo polecam te pozycję wszystkim czytelnikom, zwłaszcza zainteresowanym II wojną światową. Publikacja rzuca nowe światło na rzeczywistość pierwszej połowy XX wieku i żyjących w niej ludzi, ukazuje indywidualny wymiar historii, nadając zebranym przez autorkę narracjom uniwersalne przesłanie. Tekst wzbogacony fotografiami, oprawa miękka, klejona.

Czytaj dalej →

Łapać złodzieja!

Autorka: Monika Wróbel-Lutz
Ilustracje: Aleksandra Badura
Wydawnictwo: Tatarak

Poziom czytelniczy BD O

Ilustrowana książeczka przygodowa dla najmłodszych dzieci. Krótka historyjka dotyczy pościgu, w który włącza się coraz więcej mieszkańców miasteczka. Zwierzęcy bohaterowie gonią złodzieja, który w zatłoczonym autobusie kradnie jednemu z pasażerów zegarek. Małpiego złodzieja najpierw gonią pancernik i krewetka z policji, później żółw listonosz, aż w końcu słoniom ze straży pożarnej udaje się zatrzymać przestępcę. Pozytywne zakończenie udowadnia, że w grupie siła, a dzięki współpracy można osiągnąć więcej. Książka będzie dobrą okazją do powtórzenia nie tylko nazw zwierząt, ale także rodzajów komunikacji (w treści pojawia się rower, autobus, samochód, a nawet helikopter). Zwierzęta barwnie zilustrowane przez Aleksandrę Badurę przyciągają wzrok i odzwierciedlają opisywaną akcję. Tekst jest zabawny i rymowany, więc spodoba się najmłodszym czytelnikom. Polecam. Okładka twarda, szyta.

Atlas sztucznej inteligencji. Władza, pieniądze i środowisko naturalne


Autorka: Kate Crawford
Wydawnictwo: Bo.wiem

 

 

Książka australijskiej badaczki, specjalistki w dziedzinie sztucznej inteligencji, to przekrojowa praca pokazująca skutki obecnie dziejącej się transformacji technologicznej.

Crawford twierdzi, że sztuczna inteligencja „ani nie jest sztuczna, ani nie jest inteligentna”, pokazując niesprawiedliwości i zagrożenia płynące z upowszechniania tego typu algorytmów. Punktem wyjścia są sprawy związane z ekologią i wykorzystaniem zasobów naturalnych. Zaawansowane technologie opierają się na metalach ziem rzadkich, przede wszystkim licie, którego wydobycie i produkcja prowadzone są w niewielu miejscach na ziemi i wiążą się z degradacją środowiska. Drugą bardzo ważną sprawą jest ślad węglowy pozostawiany przez wielkie centra przetwarzania danych, które w zdecydowanej większości korzystają z energii elektrycznej wyprodukowanej z paliw kopalnych. Autorka pokazuje, że AI opiera się na pracy wielu słabo opłacanych osób, które muszą odpowiednio przygotować dane stanowiące pożywkę dla algorytmów sztucznej inteligencji.

Kolejną kluczową sprawą omawianą w pracy są właśnie dane, ich pozyskiwanie i wykorzystywanie w komercyjnych celach. Publikowane codziennie w mediach społecznościowych ogromne ilości zdjęć mogą stanowić podstawę do trenowania programów rozpoznawania twarzy, a nawet ludzkich emocji. Crawford twierdzi jednak, że wszystkie systemy AI opierają się na klasyfikowaniu zdarzeń lub rzeczy i przypisywaniu ich do odpowiednich kategorii. Przykładowo bezduszny algorytm, na podstawie kilku wybranych cech fizycznych, klasyfikuje człowieka jako potencjalnego przestępcę, zupełnie pomijając uwarunkowania indywidualne i społeczne. Może to prowadzić do powielania i wzmacniania stereotypów oraz nierówności. Ostatnie dwa rozdziały książki poświęcone są wykorzystywaniu systemów sztucznej inteligencji przez władze i kapitał do kontroli obywateli.

Bardzo ciekawe, krytyczne spojrzenie na sztuczną inteligencję, odsłaniające kulisy budowy i wykorzystania systemów na niej opartych oraz wskazujące na liczne zagrożenia z nią związane. Publikacja zawiera przypisy, bibliografię, indeks oraz czarno-białe ilustracje. Okładka miękka, klejona. Polecam.

Krowa Matylda jest nie w humorze

Autor: Alexander Steffensmeier
Wydawnictwo: Media Rodzina
Poznań 2024
Poziom: DB O/I

Kolejna książeczka o przygodach lubianej przez małych czytelników krowy Matyldy. Cykl liczy już kilkanaście publikacji, a ich twórca, niemiecki artysta często pojawia się na naszej liście – ostatnio z „Krową Matyldą i zaginioną paczką” (P. 12/22). Najnowsze perypetie tytułowej bohaterki dotyczą samopoczucia, bo krowa, tak, jak każdy, czasami może mieć gorszy dzień. I taki właśnie jest dzień opisany w utworze, dzień, w którym Matyldę nic nie cieszy, nawet ulubiona zabawa i choć wszyscy starają się pomóc, nikomu nie udaje się pocieszyć bohaterki. Nie ma innego wyjścia: Matylda musi pozwolić sobie na doświadczanie smutku, ponieważ jest on zupełnie normalnym zjawiskiem, podobnie jak inne emocje, które od czasu do czasu pojawiają się w życiu często bez konkretnego powodu. Warto pamiętać, że wszystko, nawet to, co złe, w końcu przeminie, a gdzieś obok czekają przyjaciele i rodzina, dla której jesteśmy ważni.

Książka stanowi doskonały przykład tekstu ułatwiającego rozmowę z dzieckiem na trudne tematy, dobrze sprawdzi się zarówno podczas familijnej lektury, jak i samodzielnego czytania. Zabawne, trochę zwariowane ilustracje, ukazują harmonijne współistnienie świata ludzi i zwierząt, ich wzajemną troskę oraz sympatię. Dużo się dzieje na kartach książeczki, a uważny czytelnik na pewno dostrzeże wiele zaskakujących lub śmiesznych szczegółów, wkomponowanych w całostronicowe obrazki. Bardzo polecam. Oprawa miękka, zeszytowa.

Czytaj dalej →

Praktyczny prezent dla Bożeny Bażant

Autorka: Briony May Smith
Wydawnictwo: Tako
Toruń 2024
Poziom: BD O/I

Pięknie wydana i zilustrowana książka o dzielnej, małej bażancicy Bożenie, która postanawia zatroszczyć się o bezpieczeństwo leśnych zwierząt. Bohaterkę niepokoją przejeżdżające w pobliżu lasu samochody, które stresują i stwarzają ryzyko potrącenia ptaków, jeży czy myszy polnych tę drogę przekraczających nawet kilka razy dziennie. Bożena, zaobserwowawszy ludzkie zwyczaje w mieście, decyduje się zarządzać ruchem drogowym na odcinku trasy pod Starym Dębem, przywdziewa samodzielnie wykonany odblaskowy strój i lizakiem wstrzymuje jadące samochody. Niezwykła, oddolna inicjatywa obywatelska bażancicy odbija się echem po miasteczkach i wsiach, bohaterka trafia na łamy prasy, pojawia się w telewizyjnych wiadomościach, nawet władze samorządowe doceniają jej pomysł i determinację. Wdzięczność okazują też leśni mieszkańcy, którzy sami coraz bardziej angażują się w projekt Bożeny. Okazuje się, że czasami działanie jednej, niepozornej istoty może wywołać lawinę dobrych uczynków i zainspirować innych do zrobienia czegoś, co choć trochę naprawi świat.

Książka promuje pozytywne wzorce postępowania, zachęca do bezinteresownie podejmowanego wysiłku na rzecz innych i współdziałania, pomaga małemu czytelnikowi uwierzyć we własne możliwości. Warto docenić szatę graficzną publikacji, która ewokuje ciepłą i przyjazną atmosferę. Opowiadanie może stanowić pretekst do rozmowy o bezpieczeństwie na drodze, dobrze sprawdzi się w biblioteczce przedszkolaka. Bardzo polecam. Oprawa twarda, szyta.