Autor: Stanisław Białoń
Wydawnictwo: KryWaj Krystyna Wajda
Koszalin 2023
Proza autobiograficzna poety, mieszkańca wsi Łużna w powiecie gorlickim, który zarówno w wierszach, jak i książkach wspomnieniowych często wraca do lat dzieciństwa i młodości oraz do świata, który przeminął. Próżno jednak szukać w tej prozie sielskości wsi czy szczenięcej beztroski. Dzieciństwo, o którym opowiada autor wypełnia praca w domu i polu, wszak matce trzeba pomóc w zastępstwie za wiecznie nieobecnego ojca. Codziennym trudom towarzyszą niełatwe relacje dziecka z dorosłymi, w których upokorzenie, zawstydzanie, poniżanie i wywoływanie poczucia winy z powodu niespełnionych oczekiwań to narzędzia wychowawcze – trudno rzeczywiście nie zgodzić się z ich silnym (co nie znaczy pozytywnym) oddziaływaniem na psychikę narratora-bohatera. Dom zawsze stanowi dla niego główny punkt odniesienia, choć zdaje się, że nigdy nie był miejscem szczęśliwym. Wzajemne pretensje i kłótnie to chleb powszedni rodziny, w której matka jest centralną postacią, do niej należy przestrzeń, ona wydaje polecenia, włada zarówno domem, jak i domownikami. Kobieta dużo wymaga od siebie i innych, rzadko bywa zadowolona, natomiast ojciec, nie mogąc sprostać tym wymaganiom, ucieka w pracę i stopniowo usuwa się z życia żony i dzieci. Tytułowe przezwisko, które otrzymuje główny bohater ma zdecydowanie negatywną konotację, oznacza bowiem: podobny do rzeczonego ojca. Syn przez lata będzie próbował odkleić przyczepioną mu łatkę i pokierować swoje życie w przeciwną stronę. Wyjazd ze wsi do miasta stanowi symboliczne wkroczenie w okres dojrzałości. Bohater podejmuje naukę, następnie pracę w kopalni, ale powroty w rodzinne strony skłaniają go do zadania sobie pytania o to, czy można wyrosnąć z własnej tożsamości?
Książka jest bardzo dobra zarówno na poziomie języka, jak i obrazowania. Należy docenić malownicze opisy krajobrazu, niekiedy prowadzące do mitologizacji wiejskiej przyrody, tak żywo kontrastującej z trudnymi realiami dorastania na wsi w ubogiej, wielodzietnej rodzinie w II połowie XX wieku. Jednak największą siłą tej prozy jest autentyczność emocji, o których opowiada. Poruszające wycieczki w głąb duszy dziecięcego bohatera pozwolą niejednemu czytelnikowi przywołać własne wspomnienia. Gorąco polecam. Oprawa miękka, klejona.