Archiwum autora: Katarzyna Olszewska

Berdyczów

Autorka: Marta Kozłowska
Wydawnictwo: Ha!art
Kraków 2022

Trzecia w dorobku książka pisarki i antropolożki kultury. Jej poprzednią powieść „B. Bomb” prezentowaliśmy na przeglądzie (P. 4/21). Najnowsza książka gatunkowo zbliża się do powieści egzystencjalnej, ale posiada również cechy kryminału.

Główny bohater, Karol Pytanko, przybywa do ukraińskiego miasteczka, Berdyczowa, w celu rozwikłania zagadki pomoru trzody chlewnej. Bardzo trudno ustalić bezpośrednią przyczynę zgonów, a lokalni mieszkańcy mają różne teorie na jej temat. Jedna z nich rozróżnia trzy rodzaje śmierci: naturalna, nienaturalna i dobrowolna, wynikająca z bezradności i najlepiej pasująca do badanej przez Karola sytuacji. Obok nierozwikłanej sprawy zwierząt, pojawia się problem znikających obiektów. Najpierw przepada samochód, potem zegarek, sejf i wreszcie wiadukt. Nikt nie wie, gdzie znajdują się zaginione rzeczy, nikt też specjalnie nie dziwi się ich nieobecnością. Bohater krąży w małomiasteczkowej przestrzeni trochę jak w półśnie, ogląda otoczenie jakby doświadczał halucynacji. Berdyczów jawi się jako miejsce zawieszone pomiędzy rzeczywistością a sennym majakiem, miasto, którego tak naprawdę nie ma i które rządzi się swoimi prawami. Natomiast tutejsza codzienność to pole zmagań człowieka ze światem, symbolizowane przez dziurę w asfalcie, zakrytą starym dywanem.

Książka wciąga od pierwszych zdań, chociaż momentami czytelnik nie odnajdzie w niej „ni sensu, ni kredensu”. Co odnajdzie? Doskonale zbudowane postacie, przemawiające soczystym i barwnym językiem, a właśnie język wydaje się tu najważniejszy. Niesztampowy, ironiczny i niepozbawiony humoru styl wypowiedzi autorki pobudza intelektualnie odbiorcę. Estetyka brzydoty oraz pierwiastek absurdu, a także częste gry słowne wymagają nieustannego skupienia, za które nagrodą jest udział w wytrawnej literackiej uczcie.

Powieść napisana z polotem, skierowana raczej do wytrawnego czytelnika o wysublimowanym guście. Bardzo polecam. Oprawa miękka, klejona.

Oszustka

Autorka: Aleksandra Śmigielska
Wydawnictwo: Znak
Kraków 2023

„Oszustka” to książkowy debiut polskiej pisarki, lubującej się w opowieściach z dreszczykiem i tajemnicą. Publikacja jest jedną z pierwszych, wydanych pod szyldem nowej kryminalnej serii wydawnictwa Znak Crime.

Bohaterką powieści jest trzydziestosiedmioletnia Marta, która na pierwszy rzut oka wydaje się szczęśliwa i spełniona w sferze prywatnej, a także zawodowej. Kobieta ma męża, dwie córeczki, prowadzi klinikę weterynaryjną. Pewnego dnia okazuje się, że bohaterka ukrywa jakąś tajemnicę z przeszłości. Pierwszym niepokojącym sygnałem jest pojawienie się starszej, zaniedbanej kobiety. Postać z dawnych lat wywołuje lęk i sprawia, że Marta zaczyna okłamywać najbliższych, popełniać błędy, działać nieracjonalnie i gubić się w prowadzonej przez siebie grze. Sprawy zachodzą tak daleko, że chyba nie ma już odwrotu. Czy bohaterce uda się uciec przed demonami z przeszłości?

Książka zaczyna się mocnym akcentem. Fabuła rozwija się szybko, kolejne dni tygodnia przynoszą nowe zwroty akcji. Powieść czyta się lekko, połykając kolejne rozdziały. Polecam miłośnikom gatunku. Okładka miękka, klejona.

Czytaj dalej →

Wielki Bóg Pan

Autor: Adam Fyda
Wydawnictwo: Timof i Cisi Wspólnicy
Warszawa 2022

Adaptacja komiksowa XIX-wiecznego kryminału, napisanego przez walijskiego pisarza Arthura Machena. Autorem jest polski malarz, grafik i ilustrator, absolwent wrocławskiej Akademii Sztuk Pięknych. Twórca ma już na swoim koncie dwa komiksy: debiutanckie, mroczne „Góry szaleństwa” i obyczajowy retro-picturebook „W pogoni za duchem”. Żaden z nich nie był prezentowany na przeglądzie.

Akcja komiksu rozgrywa się w Londynie. Mieszkańcy miasta i policja są poruszeni serią zagadkowych samobójstw, dokonywanych wśród zamożnych mężczyzn. Jednym z nieszczęśników jest przyjaciel dwójki głównych bohaterów, którzy postanawiają na własną rękę wyjaśnić tajemnicę jego śmierci. Prywatne śledztwo doprowadzi ich do pewnej kobiety, jednak poznanie całej prawdy może mieć zbyt wysoką cenę.

Komiksowy horror trzyma w napięciu do ostatniej strony. Szkatułkowa konstrukcja fabularna odkrywa przed czytelnikiem kolejne poziomy opowieści, eskaluje grozę, zagęszcza i tak duszną już atmosferę. Dyskretnie widoczne w tle czarno-białych ilustracji demoniczne motywy nie pozwalają odbiorcy zapomnieć o czającym się za rogiem złu i – podobnie jak tytuł – ewokują skojarzenia z mitologicznym Panem, potrafiącym przerazić człowieka „na śmierć”. Polecam fanom mrocznych klimatów i komiksowych powieści grozy. Okładka miękka, szyta.

Czytaj dalej →

Dyktatorzy mody. Wzloty, upadki, skandale

Autorka: Iwona Kienzler
Wydawnictwo: Lira
Warszawa 2022

Kolejna książka popularnej pisarki, zajmującej się życiem sławnych postaci. Poprzednio prezentowaliśmy na przeglądzie tekst poświęcony „Elżbiecie II” (P. 5/23). Tym razem autorka bierze na warsztat losy i twórczość największych dyktatorów światowej mody.

Publikacja składa się z ośmiu rozdziałów – każdy z nich opowiada historię wybranej ikony stylu. Czytelnik poznaje obyczajowe tło i ciekawostki z życia niezapomnianej Coco Chanel, Elsy Schiaparelli, Christiana Diora, Yves Saint Laurenta czy Vivienne Westwood. Wzloty i upadki przeżywa także Gucci, Versace czy Alexander McQueen. Droga bohaterów książki do wielkiej kariery bywa wyboista, niewolna od skandali i dramatów, których nie przemilcza autorka „Dyktatorów mody”. Pisarka zauważa, że wybitni projektanci są znakomitymi krawcami, ale także artystami i jako artyści zamieszczają w swoich dziełach przesłanie dla świata. Coco Chanel pragnie wolności dla kobiet, Dior chce podarować im piękno, utracone w czasach II wojny światowej, a Westwood daje kobietom przyzwolenie na bunt. Świat wielkich domów mody ożywa na kartach książki, fascynuje, czaruje blichtrem i szykiem.

Książkę czyta się szybko i przyjemnie. Czytelnik ma okazje przypomnieć sobie najpopularniejsze dzieła i najbardziej udane pomysły projektantów – niektóre z biegiem lat wciąż nie tracą na popularności, np. pudełkowe żakiety, mała czarna czy szmizjerka. Publikacja wydana w twardej, szytej oprawie posiada bardzo atrakcyjną szatę graficzną, zawiera zdjęcia, a na końcu – przypisy i bibliografię. Polecam.

Hanna Lachert. Wygoda ważniejsza niż piękno

Autorka: Katarzyna Jasiołek
Wydawnictwo: Marginesy
Warszawa 2022

Katarzyna Jasiołek – autorka książek o powojennym polskim wzornictwie (ostatnio jej książka „Opakowania czyli Perfumowanie śledzia” pojawiła się na P. 2/22), blogerka zainteresowana rzeczywistością PRL-u – tym razem bierze na warsztat rodzimy design XX wieku, oglądany przez pryzmat biografii jednej z jego twórczyń, Hanny Lachert.

Tytułową bohaterkę możemy kojarzyć dzięki kultowym dziś meblom, takim jak fotel „Muszla”, fotel „Leniwiec”, bujak czy stolik z zaokrąglanym czarnym blatem. To tylko kropla w morzu projektów, zrealizowanych przez artystkę, której historia zafascynowała autorkę książki. Opowieść otwierają opisy dzieciństwa panienki z dobrego domu, wychowywanej przez bony. Kolejne wspomnienia dotyczą szkolnych perypetii i zabaw, które według ówczesnych standardów, nie przystoją młodej panience. Obecny tu kontrast cechuje całe późniejsze życie bohaterki, która w czasie powstania warszawskiego jest sanitariuszką, po wojnie wbrew woli rodziców wychodzi za mąż, studiuje na uniwersytecie, rozwodzi się, zakochuje, goni za zleceniami, jeździ ulicami Warszawy na skuterze Osa i zbiera maliny podczas wakacyjnych spacerów w Niedzicy.

Publikacja w dużej mierze opiera się na rozmowach przeprowadzonych przez autorkę książki z jej bohaterką. Ich fragmenty są bogato cytowane na kartach biografii. Całość wykracza jednak poza ramy gatunku. Czytelnik odnajdzie w tekście dzieje Instytutu Wzornictwa Przemysłowego, Spółdzielni meblarskiej „Ład”, pozna fakty, dotyczące funkcjonowania artysty plastyka w PRL-owskiej rzeczywistości, historię urządzania wnętrz Pałacu Kultury i Nauki czy katowickiego Spodka. W książce padają nazwiska innych projektantów, m. in. Olgierda Szlekysa, Jana Kurzatkowskiego, Teresy Kruszewskiej oraz Ireny Żmudzińskiej. Hanna Lachert, wspominając swoją młodość, szkicuje obraz ówczesnej mody polskiej, przybliża styl życia młodych ludzi w powojennej Polsce, ich rozrywki i pomysły na życie. Tekst uzupełniają fotografie, wspomnienia potomków Hanny Lachert i bibliografia źródeł. Oprawa twarda, szyta. Bardzo polecam.

Czytaj dalej →

Kobiety z obrazów. Polki

Autorka: Małgorzata Czyńska
Wydawnictwo: Marginesy
Warszawa 2022

Wydawany przez Marginesy cykl książek „Kobiety z obrazów” doczekał się tomu trzeciego, tym razem zogniskowanego wyłącznie wokół polskich bohaterek, żyjących na przełomie XIX i XX wieku. Autorka – dziennikarka i historyczka sztuki – od lat zainteresowana oryginalnymi kobiecymi postaciami (ostatnio na liście „Witkacy i kobiet” P. 17/22), bierze na warsztat dziewięć postaci. Wśród nich czytelnik odnajdzie malarki: Annę Bilińską, Olgę Boznańską i Zofię Stryjeńską; scenografkę Teresę Roszkowską; aktorkę Helenę Modrzejewską; tłumaczkę Zofię Jachimecką, twórczynię znanej na całym świecie marki kosmetycznej Helenę Rubinstein oraz muzy malarzy i literatów, słynne siostry Pareńskie.

Poszczególne rozdziały zawierają niezwykłe historie bohaterek, mówią o ich wkładzie do sztuki i związkach z różnymi artystami. Jednak publikacja nie jest wyłącznie galerią postaci. Autorka z pojedynczych biografii tka opowieść o wschodzie emancypacji kobiet w Polsce, ukazuje nie do końca udane czy szczęśliwe próby wykraczania poza stereotypy związane z płcią. Niekiedy narracja splata się z głosem samych bohaterek dzięki cytatom z dokumentów życia osobistego oraz materiałom graficznym, a – jak wiadomo – czasem jeden obraz jest wart więcej niż tysiąc słów. Wspomniane cytaty zbliżają książkę do prac inspirowanych ideą herstorii. Bardzo ciekawa lektura nie tylko dla miłośniczek malarstwa. Na końcu bibliografia, indeks nazwisk i wykaz źródeł ilustracji. Bardzo polecam.

Akcja bez granic. Trzy dekady Polskiej Akcji Humanitarnej

Autor koncepcji: Zbigniew Gluza
Wydawnictwo: Ośrodek Karta
Warszawa 2022

Kolejna książka przygotowana według koncepcji Zbigniewa Gluzy i wydana przez Ośrodek Karta – ostatnio na liście „Rodzina z niepamięci” (P. 4/20). „Akcja bez granic” stanowi podsumowanie trzydziestoletniej działalności jednej z najbardziej znanych na arenie międzynarodowej polskich organizacji pozarządowych. Powołana do życia przez Janinę Ochojską Polska Akcja Humanitarna od dekad pojawia się wszędzie tam, gdzie dzieje się krzywda ludzka, by nieść pomoc człowiekowi niezależnie od jego wyznania, koloru skóry czy pochodzenia.

Redaktorzy publikacji opowiadają historię PAH-u, przybliżają jego idee i działania, posługując się metodą KARTY. Czytelnik otrzymuje do rąk bogatą kompozycję materiałów źródłowych: fragmentów prasy, archiwalnych dokumentów, osobistych wspomnień, dzienników i relacji osób niosących pomoc oraz tych, którzy ją otrzymali w Sarajewie, Kazachstanie, Groznem, Kabulu, Darfurze, Strefie Gazy i wielu innych miejscach, również w Polsce. Zatopienie się w lekturze zapisów rzeczywistości pozwala najbliżej, na ile to możliwe, bez pośredników, dotrzeć do opisywanych wydarzeń i bohaterów. Celem napisania „Akcji bez granic” wydaje się uwrażliwienie czytelników na ludzkie cierpienie, podkreślenie wartości mądrej, bezstronnej pomocy, empatii i solidarności międzyludzkiej. Redaktorzy zadają sobie pytanie: czy bez trzech dekad oddziaływania PAH-u na świadomość Polaków, zachęcania do wspierania akcji, niosących pomoc i edukowania dojrzałoby w naszym kraju społeczeństwo, które w pierwszych miesiącach 2022 roku ruszyło na granice kraju, by przyjąć do swoich domów uchodźców z Ukrainy? Myślę, że odpowiedź znajduje się w książce, dlatego warto po nią sięgnąć.

Publikacja przygotowana w twardej, szytej oprawie, zawiera zdjęcia, kalendarium wybranych działań PAH w latach 1992 – 2022 oraz bibliografię źródłową. Gorąco polecam.

Wangari Maathai, kobieta, która posadziła miliony drzew

Autor: Franck Prévot
Ilustratorka: Aurélia Fronty
Wydawnictwo: Zakamarki
Poznań 2023
Poziom: BD I/II

Kolejna bardzo ładnie wydana przez Zakamarki książka, poświęcona Wangari Maathai, która – jak głosi tytuł – posadziła miliony drzew, poza tym była feministką, pierwszą w Afryce Wschodniej kobietą – profesorem, a w 2004 roku otrzymała Pokojową Nagrodę Nobla za pracę na rzecz ochrony środowiska, rozwoju, demokracji i pokoju.

Czytelnik poznaje bohaterkę jako małą dziewczynkę, żyjącą z rodzicami i rodzeństwem w niewielkiej kenijskiej wiosce o nazwie Ihithe. To tu mała Wangari zakłada swój pierwszy ogródek, pomaga mamie w pracach domowych, a pewnego dnia – wbrew obowiązującym zwyczajom – rozpoczyna naukę w szkole. Kilka lat później dociera aż do Ameryki, by studiować na uniwersytecie i przekonać się, że w demokracji nie każdy ma te same prawa i przywileje, a lasy mogą tworzyć nie drzewa, a drapacze chmur. Nie o takim świecie marzy bohaterka i nie taki świat postanawia zbudować. Od tej pory niezgoda na zastany porządek będzie towarzyszyć jej już zawsze i nie pozwoli poddać się w żadnej trudnej chwili.

To nie jest książka o kobiecie, to książka o nadziei i marzeniach, które się spełniają, jeżeli towarzyszy im niezachwiana wiara we własne siły. Publikacja pięknie zilustrowana, wydana w twardej i szytej oprawie, zawiera kalendarium życia Wangari Maathai, jej fotografie oraz mądre cytaty z autobiografii. Mój ulubiony mówi o tym, że „drzewo jest warte więcej niż jego drewno”. Polecam każdemu.

Śpiący rycerze. Baśń o wspólnocie

Autorka: Roksana Jędrzejewska-Wróbel
Ilustratorka: Marianna Oklejak
Wydawnictwo: Bajka
Warszawa 2023
Poziom: BD II

„Śpiący rycerze” to siódma książka dla dzieci, wydana w serii „Siedem szczęśliwych. Baśnie nie dość znane” – ostatnio na liście szósty tom serii „Kije samobije” (P. 4/23). Najnowsza część porusza problem osamotnienia i bezsilności. Główna bohaterka, Ronja, obdarzona darem uważności i empatii, widzi więcej niż inni. Talent, który posiada, powoduje, że dziewczynka czuje się nierozumiana przez otoczenie i samotna. Pewnego dnia Ronja zauważa, że morze płonie. Bohaterka ostrzega przed niebezpieczeństwem dorosłych, jednak żaden z nich nie reaguje adekwatnie do zagrożenia. Bierność otoczenia początkowo wywołuje u Ronj rozpacz, jednak później motywuje do działania. Co może zrobić mała dziewczynka, by zmienić świat? Nie poddawać się, mimo krytyki innych ludzi. Efekt może okazać się zaskakujący.

Książeczka niesie mądre i krzepiące przesłanie o sile, jaką daje przyjaźń, wspólnota i zjednoczenie w działaniu. Autorka dyskretnie przemyca do opowiadania ideę siostrzeństwa, a także równości płci. Postulowana wolność od stereotypów, krzywdzących w równym stopniu postrzegane jako słabe dziewczynki, jak i chłopców pozbawionych prawa do wrażliwości czy łez, łączy się z wplecionym w tekst ludowym motywem śpiących rycerzy. Zgodnie z legendą, obudzą się wtedy, gdy trzeba będzie bronić polskiej ziemi. Być może ten czas już nadszedł, tylko zagrożenie jest inne od spodziewanego?

Książeczka w twardej i szytej oprawie, może wizualnie spodobać się miłośnikom kultowej serii książeczek o Basi z powodu znanej i lubianej kreski Marianny Oklejak. Bardzo polecam.

Michaś w tarapatach

Autor: Rafa Guerrero
Ilustrator: Chema Garcia
Wydawnictwo: Lingea
Kraków 2023
Poziom: BD O/I

Długi podtytuł, widniejący na okładce książeczki, określa cel jej powstania jako powiastki, „która pomoże zrozumieć dzieci z deficytem uwagi, hiperaktywnością i / lub nadpobudliwością”. Lektura publikacji pozwala stwierdzić, że tenże cel ma szansę zostać osiągnięty, jeżeli trafi do zainteresowanego odbiorcy.

Autorem tekstu jest psycholog, specjalizujący się w dziedzinie ADHD i wykładowca akademicki, a także trener nauczycieli i rodziców. Stworzony przez niego tytułowy Michaś to chłopiec o niespożytej energii, która jest źródłem konfliktów z nauczycielami i rodzicami, ale także z rówieśnikami. Chłopiec czuje się nierozumiany i samotny, co podkopuje jego poczucie własnej wartości. Pomocy udziela mu szkolny pedagog, który zna przyczynę problemów Michasia i uczy go radzić sobie z własnymi deficytami.

Książeczka – wydana w serii „Neuropowiastki” – jest skierowana nie tylko do małych czytelników, ale również do ich opiekunów, którzy mają ogromny wpływ na prawidłowy rozwój dzieci. Autor zachęca do poszerzania wiedzy na temat ADHD i stosowania metody neurokoperty. Publikacja zawiera pytania i zadania dla małego czytelnika oraz wskazówki dla dorosłych. Dużym atutem są atrakcyjne dla małego odbiorcy, duże ilustracje, wykonane w ciepłych barwach. Oprawa twarda, szyta. Bardzo polecam.