Archiwa tagu: literatura popularnonaukowa

Zgadnij, nazwij, połącz!

Autor: Gareth Moore
Wydawnictwo: Kropka

 

 

Książka brytyjskiego autora, twórcy zagadek logicznych, łamigłówek i układanek, to zbiór 20 quizów obrazkowych, których rozwiązywanie zapewni dzieciom mnóstwo zabawy i rozrywki, a przy okazji rozwinie ich logiczne myślenie oraz poszerzy wiedzę z różnych dziedzin nauki.

Zagadki mają formę pytań i koncentrują się wokół wybranych tematów, takich jak np. dinozaury, zawody, cywilizacje, sport, instrumenty muzyczne, kwiaty, drzewa czy kamienie szlachetne. Każde z tych zagadnień zajmuje dwie rozkładówki – na pierwszej znajduje się quiz ze wskazówkami, na drugiej zaś zamieszczone są odpowiedzi podane w atrakcyjnej, ciekawostkowej formie. Zadaniem dzieci jest m.in. dopasowanie flag do odpowiednich państw, odgadnięcie nazwy ras psów przedstawionych na obrazkach, rozpoznanie ciast po opisach oraz połączenie gatunku ptaka z jego piórem. Na końcu książki znajduje się szczegółowa instrukcja tworzenia quizu. Dużym atutem publikacji są ładne, realistyczne ilustracje.

Większy format, okładka twarda, szyta. Wartościowa, atrakcyjna pozycja. Polecam.

Kultura codzienna dwudziestolecia

Autorka: Joanna Rzońca
Ilustrator: Ryszard Kajzer
Wydawnictwo: Narodowe Centrum Kultury
Warszawa 2024

Tytułowa kultura codzienna to pojęcie, które kryje w sobie wszystko to, co nas otacza i z czym mamy kontakt każdego dnia: przedmioty codziennego użytku, zachowania, melodie, zwyczaje, meble, kosmetyki czy jedzenie. Każda epoka i każde miejsce ma swoją, wyjątkową kulturę codzienną, a Joanna Rzońca postanawia przyjrzeć się tej, która rozwija się w polskich domach, duszach i umysłach w krótkim, lecz jakże intensywnym i bogatym okresie dwóch dekad dzielących I oraz II wojnę światową. Czy coś przetrwało z tamtego czasu do dziś? Odpowiedź czytelnik odnajdzie na kartach książki, której kolejne rozdziały opisują ówczesne mody i urody, stroje i dodatki, kremy, pudry, pomady, dekoracje wnętrz, zabawki, coś dla duszy i dla ciała czyli czekolady, praliny i kawy, a także rozgrzewające wyobraźnię wielu mężczyzn samoloty, samochody, pociągi czy statki transatlantyckie. Zwraca uwagę niecodzienna dziś dbałość o jakość każdego produktu, który wychodzi spod ręki rzemieślnika, ale często także artysty projektującego dla przykładu opakowania słodyczy lub dziecięce, drewniane koniki.

Joanna Rzońca daje czytelnikowi do ręki klucz do przeszłości, pozwala poczuć klimat minionych lat, rozsmakować się w retro rzeczywistości i obejrzeć ją oczami zwykłych ludzi, choć oczywiście nie da się wrzucić do jednego worka wszystkich przedstawicieli tak różnorodnego społeczeństwa, jakie po odzyskaniu niepodległości tworzą Polacy z odmiennych politycznie, gospodarczo i obyczajowo trzech zaborów, mieszkańcy wielkich miast, małych miasteczek, sztetli oraz wsi. Książka zadziwi niejednego dorosłego odbiorcę, nie wspominając o młodym czytelniku, do którego autorka wyraźnie puszcza oko, proponując wykonanie mini-projektów popularyzujących kulturę codzienną dwudziestolecia międzywojennego. Warto zwrócić uwagę na szatę graficzną – publikacja jest bardzo ładnie wydana, bogato zdobiona ilustracjami i atrakcyjnym materiałem zdjęciowym. Bardzo polecam, oprawa miękka, szyta.

Czytaj dalej →

Świat, który nadchodzi. Jak wielka wędrówka przyrody wpływa na nasze życie


Autor: Benjamin von Brackel
Wydawnictwo: Copernicus Center Press


Książka niemieckiego dziennikarza zajmującego się ochroną środowiska opowiada o tym, w jaki sposób i jak szybko zmienia się przyroda pod wpływem globalnego ocieplenia. Badania naukowe bardzo jasno pokazują, że mamy do czynienia z ogromnymi zmianami w faunie i florze, a związane jest to z podnoszeniem się średniej temperatury powietrza i oceanu.

Autor na licznych przykładach objaśnia, jak różnorodne gatunki roślin i zwierząt zmieniają granice swojego występowania, przesuwając je w kierunku biegunów i wypierając stałych mieszkańców tych rejonów. Jednym z gatunków, którego terytorium mocno się kurczy, jest lis polarny, mniejszy kuzyn licznie występującego w klimacie umiarkowanym lisa rudego. Większy i mocniejszy rudy spryciarz coraz odważniej zapuszcza się na niegdyś mu nieprzyjazne tereny dalekiej północy, przeganiając bojaźliwe osobniki o srebrzystym futrze i odbierając im tereny łowieckie.

Podobne sytuacje zaobserwowano również w świecie roślinnym. Licznie występujący w Europie Środkowej buk pospolity, w wyniku coraz częściej występujących susz, zostaje poddany mocnej presji gatunków odpornych na okresowe niedobory wody oraz staje się łatwym łupem dla szkodników i drobnoustrojów chorobotwórczych.

Zmiany granic występowania gatunków prowadzą również do napięć na tle ekonomicznym. Tradycyjnie poławiane przez brytyjskich rybaków makrele powędrowały na północ w okolice Islandii i Wysp Owczych stając się dla tamtejszych marynarzy źródłem dochodu. Spowodowało to konflikt pomiędzy zainteresowanymi krajami o prawa do połowów oraz ich wielkość.

Ciekawa, poruszająca ważne globalnie tematy książka, która uwrażliwia czytelnika na problemy i zagrożenia środowiskowe. Zawiera przypisy końcowe i czarno-białe ilustracje. Okładka miękka, klejona. Polecam.

Historia science-fiction

Autorzy: Xavier Dollo, Djibril Morissette-Phan
Wydawnictwo: Egmont
Warszawa 2024

Niniejsza publikacja to nic innego, jak historia gatunku science-fiction zamknięta w formę komiksu, uatrakcyjniona narracją i ozdobiona ilustracjami utrzymanymi w zmieniającej się stylistyce, zależnej od przedziału czasowego, o którym mowa. Pomysł twórców wydaje się nieco szalony, nietypowy dla tekstu popularnonaukowego, lecz trzeba przyznać, że komiks realizuje wszystkie cele, jakie stawia się literaturze przybliżającej naukowe zagadnienia szerszej publiczności. Autorzy zachowują porządek chronologiczny, rozpoczynając swój wywód od antyku, przez ważny dla podejmowanej tematyki wiek XIX aż do współczesności. Analizy obejmują zarówno dzieła literackie, jak i filmowe powstałe w wielu kręgach kulturowych: amerykańskim, europejskim czy azjatyckim, nie pomijają także prasy i komiksu czy seriali telewizyjnych. Wybrane rozdziały są poświęcone sylwetkom najważniejszych twórców oraz twórczyń, ponierów i rewolucjonistów gatunku. Czytelnik odnajdzie na kartach publikacji komplementarną wiedzę o science-fiction wraz z charakterystycznymi motywami i wachlarzem najczęściej poruszanych tematów. Przegląd kluczowych dla rozwoju gatunku tekstów jest uporządkowany nie tylko według czasu, lecz także geografii, na końcu znajduje się dedykowany polskiemu odbiorcy szkic Tomasza Kołodziejczaka poświęcony naszej rodzimej historii science-fiction.

Komiks z sukcesem łączy naukę z zabawą, pozwala na zanurzenie się w historii gatunku, podpowiada, które teksty kultury warto poznać bliżej, wyjaśnia czym jest steam- oraz cyberpunk, space opera czy literatura pulpowa, poza tym cieszy oko dzięki dobrej kresce i przyjemnej kolorystyce. Bardzo polecam. Oprawa twarda, szyta.

Czytaj dalej →

Atlas sztucznej inteligencji. Władza, pieniądze i środowisko naturalne


Autorka: Kate Crawford
Wydawnictwo: Bo.wiem

 

 

Książka australijskiej badaczki, specjalistki w dziedzinie sztucznej inteligencji, to przekrojowa praca pokazująca skutki obecnie dziejącej się transformacji technologicznej.

Crawford twierdzi, że sztuczna inteligencja „ani nie jest sztuczna, ani nie jest inteligentna”, pokazując niesprawiedliwości i zagrożenia płynące z upowszechniania tego typu algorytmów. Punktem wyjścia są sprawy związane z ekologią i wykorzystaniem zasobów naturalnych. Zaawansowane technologie opierają się na metalach ziem rzadkich, przede wszystkim licie, którego wydobycie i produkcja prowadzone są w niewielu miejscach na ziemi i wiążą się z degradacją środowiska. Drugą bardzo ważną sprawą jest ślad węglowy pozostawiany przez wielkie centra przetwarzania danych, które w zdecydowanej większości korzystają z energii elektrycznej wyprodukowanej z paliw kopalnych. Autorka pokazuje, że AI opiera się na pracy wielu słabo opłacanych osób, które muszą odpowiednio przygotować dane stanowiące pożywkę dla algorytmów sztucznej inteligencji.

Kolejną kluczową sprawą omawianą w pracy są właśnie dane, ich pozyskiwanie i wykorzystywanie w komercyjnych celach. Publikowane codziennie w mediach społecznościowych ogromne ilości zdjęć mogą stanowić podstawę do trenowania programów rozpoznawania twarzy, a nawet ludzkich emocji. Crawford twierdzi jednak, że wszystkie systemy AI opierają się na klasyfikowaniu zdarzeń lub rzeczy i przypisywaniu ich do odpowiednich kategorii. Przykładowo bezduszny algorytm, na podstawie kilku wybranych cech fizycznych, klasyfikuje człowieka jako potencjalnego przestępcę, zupełnie pomijając uwarunkowania indywidualne i społeczne. Może to prowadzić do powielania i wzmacniania stereotypów oraz nierówności. Ostatnie dwa rozdziały książki poświęcone są wykorzystywaniu systemów sztucznej inteligencji przez władze i kapitał do kontroli obywateli.

Bardzo ciekawe, krytyczne spojrzenie na sztuczną inteligencję, odsłaniające kulisy budowy i wykorzystania systemów na niej opartych oraz wskazujące na liczne zagrożenia z nią związane. Publikacja zawiera przypisy, bibliografię, indeks oraz czarno-białe ilustracje. Okładka miękka, klejona. Polecam.

Jak jedzą zwierzęta

Autor: Octavio Pintos
Wydawnictwo: To Tamto

 

Bogato ilustrowana książka popularnonaukowa argentyńskich twórców, którzy wspólnie prowadzą agencję zajmującą się projektowaniem graficznym i komunikacją; Octavio Pintos jest dziennikarzem, autorem i producentem telewizyjnym, natomiast Martin Iannuzzi – ilustratorem. Poprzednio na liście: „Jak śpią zwierzęta” p. 4/2024.

W najnowszej publikacji autorzy kontynuują prezentację zwierząt z różnych zakątków świata, tym razem skupiając się na ich sposobach odżywiania i metodach zdobywania pokarmu. Mamy tu przedstawicieli roślinożerców, mięsożerców, wszystkożerców, owadożerców i krwiopijców. Wśród nich m.in.: puchacza zjadającego w ciągu roku około tysiąca myszy, koalę żywiącego się liśćmi eukaliptusa, które są trujące, pająka trawiącego pokarm poza swoim ciałem oraz mieszkającą w wodach tropikalnych papugorybę, która rozdrabniając i trawiąc koralowce wytwarza rocznie prawie sto kilogramów piasku. Młodzi czytelnicy poznają dietę dwudziestu gatunków zwierząt, rozmaite strategie polowań, sposoby przyswajania pokarmu, podstawy procesu trawienia oraz zależności pokarmowe w ekosystemie.

Podobnie jak w poprzednim tomie Octavio Pintos nie poprzestaje na przybliżeniu tytułowego zagadnienia i przekazuje mnóstwo dodatkowych informacji dotyczących długości życia danego gatunku, jego budowy ciała, cech charakterystycznych, rozmnażania, występowania i siedliska. Młodych pasjonatów przyrody z pewnością zainteresują też informacje umieszczone pod kolorowymi ikonkami (opisanymi na początku książki w legendzie), które dotyczą taksonomii, nazwy naukowej i statusu ochrony. Każdemu omawianemu gatunkowi poświęcona jest rozkładówka łącząca kolorowe, sympatyczne ilustracje z małymi porcjami tekstu.

Ciekawa, atrakcyjna książka dla uczniów szkoły podstawowej. Duży format, okładka twarda, szyta. Polecam.