Archiwa tagu: Wydawnictwo Znak

Odrzania. Podróż po Ziemiach Odzyskanych

Autor: Zbigniew Rokita
Wydawnictwo: Znak
Kraków 2023

Tytułowe Ziemie Odzyskane to pojęcie, które kryje po drugiej stronie rewers w postaci Ziem Utraconych, bo przecież nigdy nie były to ziemie niczyje. Pierwsze skojarzenia, które przychodzą na myśl w związku z tematem publikacji to konflikt, gniew, żal, poczucie niesprawiedliwości i krzywdy, a z drugiej strony nadzieja, może nawet radość i poczucie wyrównania strat. Zbigniew Rokita wykazuje się dużą odwagą podejmując temat, który choć nie nowy, wciąż budzi spore kontrowersje. Po cóż decydować się na ten wysiłek i wkładać kij w mrowisko? Przeszłość może wiele wyjaśnić i pomóc w zrozumieniu świata, w którym żyjemy współcześnie.

Odrzania to słowo ukute przez autora książki na oznaczenie terenów, które zostają przyłączone do Polski po II wojnie światowej. Rokita wyrusza w podróż przez Wrocław, Szczecin, Malbork, Gdańsk aż po Warmię, by zrozumieć kto dziś mieszka na tych terenach i czym różni się jego sposób myślenia od myślenia Polaków z centralnej i wschodniej części kraju. Dziennikarz zagląda w przeszłość, rozmawia z ludźmi, którzy jeszcze pamiętają przeprowadzki swoich rodzin na Ziemie Odzyskane, próbuje oszacować skalę pamiętania lub zapomnienia o niemieckich autochtonach i uchwycić jednostkową oraz zbiorową tożsamość.

Publikacja z humorem i swadą opowiada o eksperymencie wymiany ludności, o scaleniu przybyszów z różnych stron kraju, o odmiennych doświadczeniach, zwyczajach i traumach w jeden twór a z czasem może i w jedną społeczność. Eksperyment udany czy nie – ma wpływ na dzisiejsze relacje polsko-polskie i warto przyjrzeć mu się z bliska, jak czyni to autor książki. Bardzo polecam. Oprawa twarda, szyta. Poprzednio: „Kajś. Opowieść o Górnym Śląsku” (P. 1/21).

 

Vivian Maier. Niania, która zmieniła historię fotografii

Autorka: Ann Marks
Wydawnictwo: Znak
Kraków 2023

Biografia niezwykle utalentowanej kobiety, fotografki, którą świat dostrzega przez przypadek i na dodatek dopiero po jej śmierci. Zdjęcia artystki trafiają w ręce dwóch mężczyzn podczas licytacji magazynowych, kilka z nich po udostępnieniu w internecie zostaje viralami. Popularność fotografii, nowatorstwo zachęca do poznania ich autorki, a tego zadania podejmuje się Ann Marks. Kobieta przez lata prowadzi skomplikowane śledztwo dotyczące Vivian i jej bliskich, bada dokumenty (także te osobiste), analizuje sto czterdzieści tysięcy jej zdjęć i przeprowadza wywiady z trzydziestoma osobami, które znały bohaterkę na różnych etapach jej życia. Tak oto powstaje kompletna opowieść o niesamowitym życiu artystki okrzykniętej jedną z najwybitniejszych fotografek XX wieku.

Czytelnik odnajdzie na kartach książki szczegóły, dotyczące dzieciństwa Vivian i otoczenia, w którym się wychowywała. Francuska wieś, potem amerykański Manhattan – bohaterka jako dziecko często zmienia miejsce zamieszkania i rzadko zaznaje poczucia bezpieczeństwa. Wpływa na to zapewne rozwód rodziców, emocjonalne i fizyczne zaniedbanie, postępująca choroba psychiczna matki, a także problemy z prawem starszego brata. Artystka wkraczając w dorosłe życie, dźwiga spory bagaż trudnych doświadczeń, który towarzyszy jej do końca i na każdym kroku. Kobieta szukając pomysłu na utrzymanie, podejmuje pracę w charakterze niani dzieci z zamożnych rodzin. Zawód ten wykonuje przez kolejne lata, podczas których mieszka z wieloma rodzinami i nawiązuje liczne relacje z ich pociechami. Można powiedzieć, że ciągła zmiana to leitmotiv książki o życiu fotografki. Ona sama zaś jawi się jako postać skryta, pełna tajemnic i wewnętrznych sprzeczności.

Biografka Vivian nie ma łatwego zadania, jednak udaje jej się zrekonstruować życie swojej bohaterki. Natomiast analiza twórczości pozwala podzielić prace Vivian na kategorie tematyczne: pejzaże, przełomowe momenty, portrety ludzi pracy, dzieci, autoportrety, miasto, fotoreportaże, sławni ludzie oraz fotografie rodzinne. Ważne dla artystki są kwestie społeczne, czemu niejednokrotnie daje wyraz na zdjęciach. Książka przedstawia niesamowitą historię, wciąga, intryguje, może zaciekawić nie tylko fanów współczesnej fotografii. Zdecydowanie polecam. Oprawa twarda, szyta, wewnątrz bogaty materiał graficzny, na końcu wykaz źródeł oraz indeks.

Czytaj dalej →

Wielkie rozczarowanie. Geneza rewolucji Solidarności

Autor: Marcin Zaremba
Wydawnictwo: Znak Horyzont
Kraków 2023

Marcin Zaremba po doskonałej „Wielkiej trwodze” (P. 11/12) powraca z „Wielkim rozczarowaniem” – rozprawą naukową poświęconą rewolucji związanej z ruchem społecznym, który kryje się pod hasłem: Solidarność. Pytanie, które prawdopodobnie latami nie dawało spać Edwardowi Gierkowi, a dziś legło u podstaw książki Marcina Zaremby brzmi: dlaczego Polacy się zbuntowali? Odpowiedzi nie da się zawrzeć w kilku słowach, być może stąd bierze się imponująca objętość niniejszej publikacji. Autor próbuje odszukać wszystkie źródła rewolucyjnego wybuchu z lat osiemdziesiątych i połączyć w jedną rzekę, która opływa cały kraj od morza do Tatr. Mowa tu o tradycji buntu w świadomości Polaków, o błędach popełnianych przez polityków z obozu Gierka, o korupcji elit, o złudnej poprawie jakości życia i następującym po niej tytułowym wielkim rozczarowaniu. Badacz umieszcza swoje rozważania w kontekście międzynarodowym, kościelnym, kulturowym, psychologicznym oraz społecznym. Zaremba przygląda się owianemu mitami konformizmowi ówczesnego społeczeństwa, a także emocjom, które ludziom towarzyszą każdego dnia – należy do nich niepokój, a później strach przed władzą, bezrobociem i podwyżką cen.

To, co wyróżnia książkę spośród innych publikacji poświęconych Solidarności to postrzeganie wydarzeń z końca ubiegłego wieku jako klasycznej, choć pokojowej rewolucji i wykorzystanie w pracy narzędzi adekwatnych do tak określonego przedmiotu badań. „Każda rewolucja ma swoją dynamikę” (s. 23) i właśnie o tej dynamice opowiada rozprawa Marcina Zaremby. Publikacja wydaje się bardzo dobra merytorycznie i językowo, poprzedzona rzetelnymi analizami oraz kwerendami – na pewno powinna trafić na półki czytelni naukowych, ale z powodzeniem mogą po nią sięgać także czytelnicy spoza kręgu badaczy – historyków. Książka zawiera obszerną bibliografię i indeks osobowy. Bardzo polecam. Oprawa twarda, szyta.

Czytaj dalej →

Orgazm. Chcę więcej! Kompleksowy poradnik dla pragnących przyjemności

Autorzy: Dorian Solot, Marshall Miller, Maybe Burke
Wydawnictwo: Znak
Kraków 2023

Poradnik napisany bez tabu, pruderii i bez wykluczania przez ekspertów ds. edukacji seksualnej we współpracy z rzeczniczką społeczności transpłciowej. Publikacja jest skierowana do każdego, kto chce odkryć źródło przyjemności seksualnej, płynącej ze zrozumienia własnego ciała i potrzeb swoich, a także partnera. Autorzy opisują mechanizmy rządzące życiem seksualnym, techniki pomagające osiągnąć tytułową przyjemność, nie pomijając przy tym żadnego z erotycznych zachowań praktykowanych w parze lub solo. Dużą wartość może mieć rozdział napisany dla osób, które doświadczyły przemocy seksualnej lub borykają się z problemami natury medycznej. Nowość stanowi zagadnienie seksu online, w tekście pojawiają się również porady dotyczące zabaw i zabawek erotycznych.

Elementem wyróżniającym książkę spośród innych poradników o podobnej tematyce jest wrażliwość autorów na specyficzne problemy nie tylko osób cisowych, ale także transpłciowych i niebinarnych, a także aseksualnych, hetero- i homoseksualnych, pozostających w relacjach miłosnych w różnych konfiguracjach. Ekspertom udaje się uniknąć zamykania niestandardowej grupy osób w książkowym getcie jednego rozdziału, są oni uwzględnieni w języku wypowiedzi na przestrzeni całego tekstu, choć znajdą się także fragmenty skierowane wyłącznie do nich. Poradnik jest napisany prostym, przystępnym językiem, zawiera konkretne wskazówki i przynosi odpowiedzi na wiele pytań. Polecam. Oprawa miękka, klejona.

Śmierć all-inclusive. Jak Polacy umierają na wakacjach

Autorzy: Magda Mieśnik, Piotr Mieśnik
Wydawnictwo: Znak
Kraków 2023

Kolejna książka dziennikarskiej pary, która ostatnio chętnie sięga po tematykę funeralną – poprzednio na przeglądzie prezentowaliśmy reportaż „Jesionka dla trupa” (P. 10/22). Najnowsze dzieło daleko od „Jesionki” nie odbiega. Autorzy biorą pod lupę trzynaście historii nieszczęśliwych, tragicznych wypadków, które przytrafiły się Polakom podczas urlopowych wyjazdów. Dziennikarze przestrzegają czytelnika, że wakacje nie są czasem wolnym od śmierci, która może nadejść w każdej chwili i nie neguje jej nawet najbardziej silne i optymistyczne przekonanie, że na wczasach nic złego nie może nam się zdarzyć. Przyczyny tragedii mogą być różne. Czytelnik przeczyta na kartach książki o upadku z huśtawki, zamachu terrorystycznym, upadku z wysokości, o zaginięciu, ataku serca, pożarze, a także o tajemniczym odłączeniu od grupy, utonięciu, załamaniu psychicznym czy wreszcie samobójstwie lub morderstwie. Niektóre z opisywanych przez autorów przypadków są znane z telewizji i internetu, inne rozgrywają się po cichu, bez rozgłosu czy kontrowersji. Zarówno pierwsze, jak i drugie łączy dojmujące poczucie zaskoczenia oraz zdziwienia, że tragedia przydarza się tu i teraz, na wakacjach pod palmami w pięknych okolicznościach przyrody, często pod opieką znanych i polecanych biur podróży.

Książka powinna być obowiązkową lekturą dla wszystkich osób, planujących wyjazdy za granicę. Opisane w niej historie uświadamiają, że udany wypoczynek to przede wszystkim bezpieczny wypoczynek. Zdecydowanie polecam, tym bardziej, że sezon urlopowy jeszcze nie dobiegł końca. Oprawa miękka, klejona.

Znikając. Reportaże o matkach

Autorka: Anna J. Dudek
Wydawnictwo: Znak
Kraków 2023

Zbiór reportaży napisany bez lukrowania przez związaną z „Wysokimi Obcasami” dziennikarkę. Autorka od lat interesuje się tematyką kobiet w kontekście społecznym czy politycznym – poświęca temu poprzednią książkę o polskich muzułmankach „Poddaję się” (P. 13/16), natomiast jej najnowsza publikacja porusza problematykę macierzyństwa, jednak nie tego pokolorowanego, które możemy oglądać w social mediach i reklamach produktów dla dzieci, ale prawdziwego, codziennego, wypełnionego zmęczeniem, poczuciem zatracenia własnej podmiotowości a niekiedy przerażeniem czy samotnością. Opowiadają o nim kobiety, Polki, matki młode i z długoletnim stażem, wychowujące dzieci zdrowe i niepełnosprawne, borykające się ze zmęczeniem i nadmiarem obowiązków, ale także z własnymi chorobami czy deficytami. Każda z bohaterek kocha swoje dzieci, każda czasami ma wszystkiego dość. Dziennikarka zestawiając ponad dwadzieścia historii buduje z nich wielowymiarowy obraz współczesnego macierzyństwa w Polsce. Ujmuje go w ramy komentarza, nawiązującego do polityki, socjologii, stereotypów kulturowych, tradycji czy ról społecznych. To, co uderza najbardziej w zamieszczonych w książce narracjach to poczucie znikania, które dotyka wszystkie rozmówczynie, a wyraża się w słowach: „Matka jest oczywista jak powietrze. I tak samo niewidoczna”. (s. 311)

Bardzo polecam książkę, choć nie należy ona do lektur łatwych i przyjemnych, ale przecież takie również – a może przede wszystkim – warto czytać. Oprawa miękka, klejona.