Archiwum kategorii: LITERATURA FAKTU

Kobiety z obrazów. Polki

Autorka: Małgorzata Czyńska
Wydawnictwo: Marginesy
Warszawa 2022

Wydawany przez Marginesy cykl książek „Kobiety z obrazów” doczekał się tomu trzeciego, tym razem zogniskowanego wyłącznie wokół polskich bohaterek, żyjących na przełomie XIX i XX wieku. Autorka – dziennikarka i historyczka sztuki – od lat zainteresowana oryginalnymi kobiecymi postaciami (ostatnio na liście „Witkacy i kobiet” P. 17/22), bierze na warsztat dziewięć postaci. Wśród nich czytelnik odnajdzie malarki: Annę Bilińską, Olgę Boznańską i Zofię Stryjeńską; scenografkę Teresę Roszkowską; aktorkę Helenę Modrzejewską; tłumaczkę Zofię Jachimecką, twórczynię znanej na całym świecie marki kosmetycznej Helenę Rubinstein oraz muzy malarzy i literatów, słynne siostry Pareńskie.

Poszczególne rozdziały zawierają niezwykłe historie bohaterek, mówią o ich wkładzie do sztuki i związkach z różnymi artystami. Jednak publikacja nie jest wyłącznie galerią postaci. Autorka z pojedynczych biografii tka opowieść o wschodzie emancypacji kobiet w Polsce, ukazuje nie do końca udane czy szczęśliwe próby wykraczania poza stereotypy związane z płcią. Niekiedy narracja splata się z głosem samych bohaterek dzięki cytatom z dokumentów życia osobistego oraz materiałom graficznym, a – jak wiadomo – czasem jeden obraz jest wart więcej niż tysiąc słów. Wspomniane cytaty zbliżają książkę do prac inspirowanych ideą herstorii. Bardzo ciekawa lektura nie tylko dla miłośniczek malarstwa. Na końcu bibliografia, indeks nazwisk i wykaz źródeł ilustracji. Bardzo polecam.

Akcja bez granic. Trzy dekady Polskiej Akcji Humanitarnej

Autor koncepcji: Zbigniew Gluza
Wydawnictwo: Ośrodek Karta
Warszawa 2022

Kolejna książka przygotowana według koncepcji Zbigniewa Gluzy i wydana przez Ośrodek Karta – ostatnio na liście „Rodzina z niepamięci” (P. 4/20). „Akcja bez granic” stanowi podsumowanie trzydziestoletniej działalności jednej z najbardziej znanych na arenie międzynarodowej polskich organizacji pozarządowych. Powołana do życia przez Janinę Ochojską Polska Akcja Humanitarna od dekad pojawia się wszędzie tam, gdzie dzieje się krzywda ludzka, by nieść pomoc człowiekowi niezależnie od jego wyznania, koloru skóry czy pochodzenia.

Redaktorzy publikacji opowiadają historię PAH-u, przybliżają jego idee i działania, posługując się metodą KARTY. Czytelnik otrzymuje do rąk bogatą kompozycję materiałów źródłowych: fragmentów prasy, archiwalnych dokumentów, osobistych wspomnień, dzienników i relacji osób niosących pomoc oraz tych, którzy ją otrzymali w Sarajewie, Kazachstanie, Groznem, Kabulu, Darfurze, Strefie Gazy i wielu innych miejscach, również w Polsce. Zatopienie się w lekturze zapisów rzeczywistości pozwala najbliżej, na ile to możliwe, bez pośredników, dotrzeć do opisywanych wydarzeń i bohaterów. Celem napisania „Akcji bez granic” wydaje się uwrażliwienie czytelników na ludzkie cierpienie, podkreślenie wartości mądrej, bezstronnej pomocy, empatii i solidarności międzyludzkiej. Redaktorzy zadają sobie pytanie: czy bez trzech dekad oddziaływania PAH-u na świadomość Polaków, zachęcania do wspierania akcji, niosących pomoc i edukowania dojrzałoby w naszym kraju społeczeństwo, które w pierwszych miesiącach 2022 roku ruszyło na granice kraju, by przyjąć do swoich domów uchodźców z Ukrainy? Myślę, że odpowiedź znajduje się w książce, dlatego warto po nią sięgnąć.

Publikacja przygotowana w twardej, szytej oprawie, zawiera zdjęcia, kalendarium wybranych działań PAH w latach 1992 – 2022 oraz bibliografię źródłową. Gorąco polecam.

Umrzeć na swoich zasadach. Cała prawda o medycznie wspomaganej śmierci

Autorka: Stefanie Green
Wydawnictwo Kobiece
Białystok 2022

Czytelnik otrzymuje do rąk publikację niecodzienną, reportaż, napisany przez kanadyjską lekarkę, specjalizującą się w dziedzinie medycznie wspomaganej śmierci. Autorka towarzyszy w ostatnich chwilach pacjentom, którzy decydują się odejść z tego świata na własnych zasadach. Rzetelnemu, merytorycznemu opisowi doświadczenia zawodowego towarzyszy obraz osobistych przeżyć i emocji, związanych z procesem opieki nad ludźmi objętymi procedurą MAiD.

W publikacji znajdziemy historie nieuleczalnie chorych, których autorka miała okazję spotkać podczas swojej pracy. Czytelnik poznaje powody, dla których pacjenci decydują się poddać eutanazji. Obok bólu i cierpienia psychicznego, częstą motywację stanowi potrzeba przejęcia kontroli. Choroba bezlitośnie uprzedmiotawia człowieka, a przeprowadzenie eutanazji pozwala mu odzyskać poczucie podmiotowości i godności. Książka przybliża cały proces kwalifikacji do zabiegu, a także krok po kroku ukazuje jego przebieg z perspektywy lekarza wspomagającego.

Reportaż nie jest lekturą dla każdego. Relacja lekarki bywa wstrząsająca i bardzo smutna, choć sama autorka podkreśla, że asystowanie przy śmierci pozwala dostrzec najlepszą stronę życia, to, co w nim prawdziwie piękne. Książka zawiera dane statystyczne, dotyczące eutanazji w Kanadzie oraz wykaz wiarygodnych źródeł informacji na temat medycznego wspomagania śmierci, a także poruszające ostatnie słowa pacjentów autorki reportażu. Polecam. Oprawa miękka, klejona.

Ucieczka na Marstrand

Autorka: Anna Grinzweig-Jacobsson
Wydawnictwo: Ośrodek Karta
Warszawa 2022

Pierwsza książka szwedzkiej autorki, urodzonej w Polsce „emigrantki marcowej”, stanowi zbiór wspomnień o powojennym życiu ludzi Ocalonych z Szoa. Tytułowy Martstrand to obóz dla uchodźców, do którego docierają pozbawieni polskiego obywatelstwa wygnańcy. Szwecja staje się azylem dla wyrzuconych poza nawias Żydów, jednak proces gojenia ran trwa latami.

Czytelnik odnajdzie w książce uporządkowany chronologicznie zbiór fragmentarycznych relacji o przeżyciu pokoleniowym, które konstytuuje się wokół hasła: Marzec ‘68. Autorka mówi o własnej przeszłości, a gdy oddaje głos swoim rozmówcom, dyskretnie uzupełnia, komentuje i osadza wspomnienia w kontekstach, nadając narracji spójność i ład. Karty publikacji wypełniają głosy ludzi uciekających przed antysemityzmem, panoszącym się w kraju, który dotąd uznawali za własny. Większość z nich to przedstawiciele inteligencji: inżynierowie, lekarze, naukowcy i młodzi ludzie – studenci – reprezentanci tzw. „drugiego pokolenia”. Wszyscy oni po latach zgodzili się opowiedzieć swoje historie naznaczone narastającym wykluczaniem, rozczarowaniem i samotnością, ale także nadzieją na lepsze jutro.

Książka wyróżnia się spośród literatury o tożsamej tematyce podkreśleniem roli szwedzkiej ambasady w procesie emigracji Żydów z Polski, a także prezentacją wspomnień Szwedów, którzy jako pierwsi zetknęli się z uchodźcami. Warto zwrócić uwagę na wartości estetyczne tekstu, wśród nich oryginalne porównanie transferu tożsamości do odgłosu cieknącego kranu, który cały czas słyszymy, a nie stanowi on przedmiotu naszych codziennych rozmów czy obserwacji. Książka ma ciekawą formę graficzną, zawiera fotografie oraz niewielką bibliografię. Okładka miękka, klejona. Bardzo polecam.