Ktoś taki jak ty

Autorka: Helen Docherty
Ilustrator: David Roberts
Wydawnictwo: Wilga
Warszawa 2024
Poziom: BD O/I

Książka dla najmłodszych czytelników na całkiem ważny temat. Autorzy nie boją się przyznać szczerze, że świat nie zawsze jest dobry i czasami dzieciom przytrafia się coś strasznego jak wojna czy ciężka choroba. Nie oznacza to jednak, że już nic dobrego nie może się wydarzyć. Trudne chwile łatwiej będzie przeżyć, gdy obok znajdzie się ktoś życzliwy, kto zrozumie nasze smutki i poda pomocną dłoń albo usiądzie obok i wysłucha. Czy to skomplikowane? Nie, bo wiele nas różni, ale to, co najważniejsze łączy i pozostaje takie same.

Publikacja uwrażliwia młodego człowieka na krzywdę innych osób, przestrzega przed unikaniem inności i obojętnością wobec czyjegoś nieszczęścia. Bardzo udane tłumaczenie Marcina Brykczyńskiego skutkuje zgrabnym, wierszowanym tekstem. Zabawne i jednocześnie odważne ilustracje, przyciągają wzrok intensywną kolorystyką i szczegółami, które mają znaczenie. Korowód uśmiechniętych dziecięcych postaci tworzą bohaterowie z różnych kultur, o różnym kolorze skóry, chodzący o kulach albo dzięki protezie, jeżdżący na wózku, niewidomi lub niesłyszący. Zastosowanie lustrzanego odbicia wzmacnia odbiór przesłania książeczki, uatrakcyjnia lekturę zachęcając odbiorcę do oglądania publikacji z każdej strony, nawet do góry nogami. Gorąco polecam – utworów o empatii nigdy za wiele. Duży format, oprawa twarda, szyta.

Czytaj dalej →

Bazyliszek

Autorka: Bettina Kleinszig
Wydawnictwo Kropka

Książka przygodowa dla dzieci opowiadająca o niezwykłym odkryciu Bastiana i jego przyjaciół w wiedeńskich podziemiach. Troje dzieci spotkało tam Bazyliszka, Legendarny potwór z wiedeńskich piwnic, podobnie jak ten warszawski, może zostać zgładzony przez spojrzenie we własne odbicie.

Akcja rozwija się w momencie, kiedy dzieci niechcący trafiają na dziwne ślady w piwnicy i opowiadają o nich swojemu pradziadkowi. Ten, szybko domyśla się z czym będzie trzeba stoczyć walkę, ponieważ przed laty w dalekich krajach miał do czynienia z podobnym potworem. Kiedy dziadek znika, dzieci są przekonane że zszedł on do piwnicy, więc chcą mu za wszelką cenę pomóc. Wzajemna troska, pomysłowość i duża dawka szczęścia sprawiły, że potwór został zgładzony, a dzieci mogły wrócić do domu.

Narracja jest bardzo dobrze poprowadzona, ekspresyjne wypowiedzi bohaterów odpowiadają dynamicznej akcji, której niebezpieczeństwa wprawiają bohaterów w strach, wywołujący napięcie także w czytelniku. Treści towarzyszą nieco karykaturalne ilustracje w jednolitej, pomarańczowej kolorystyce. Książka przyniesie dużo rozrywki dziecięcemu odbiory. Jest łatwa do zrozumienia, rozdziały są krótkie, a słowniczek trudnych pojęć umieszczony na końcu, ułatwi czytanie i wzbogaci słownictwo. Oprawa twarda, szyta. Polecam.

Skarby Ziemi

Autor: Ed Conway
Wydawnictwo Szczeliny

Reportaż Eda Conwaya – dziennikarza i pisarza, który podróżował po różnych zakątkach świata, by zrozumieć i opisać, z czego tak naprawdę zbudowany jest świat. Poddaje analizie sześć wg niego najważniejszych surowców, bez których życie na Ziemi nie byłoby takie samo. Są to: piasek, sól, żelazo, miedź, ropa i lit. Autor uświadamia czytelnikowi, że właściwie każdy przedmiot codziennego użytku został w jakiejś mierze stworzony z którychś z wymienionych surowców. Nie byłoby przecież rozwiniętej sieci elektrycznej, gdyby nie miedziane kable, wysokich budynków, gdyby nie stal, światłowodu, gdyby nie szkło, a szkła, gdyby nie było piasku.

Obszerna książka Conwaya w szczegółowy sposób opisuje metodę pozyskiwania danego surowca, jego wpływ na życie ludzi i środowisko, przykłady wykorzystywania i wartość geopolityczną. Książka otwiera oczy, obala mity, edukuje i pomaga zrozumieć geologiczną warstwę otaczającego nas świata. Bardzo wartościowa książka, ciekawie napisana. Perspektywa dziennikarza, a nie geologa ułatwia odbiór. Polecam. Oprawa miękka, klejona.

Żyć szybko

Autorka: Brigitte Giraud
Wydawnictwo: WAB
Warszawa 2024

Powieść autobiograficzna napisana przez francuską pisarkę, która podejmuje w utworze temat śmierci męża. Claude ginie dwadzieścia lat temu w wypadku drogowym. Narratorka ukazuje to wydarzenie próbując zrozumieć i ułożyć w logiczną całość wszystkie momenty tragicznego dnia. Motywem przewodnim tekstu jest natrętnie, niczym zdarta płyta pobrzmiewające słowo: gdyby. Co by było, gdyby: mężczyzna nie musiał odbierać tego dnia syna ze szkoły, nie wsiadł na motor, który stał w ich garażu, nie udostępniłby garażu na przechowanie motoru, nie kupiłby domu, w którym jest garaż? Czytelnik po kolei poznaje wszystkie decyzje i działania prowadzące do feralnego wypadku, następnie ogląda miejsce zdarzenia, by wraz z narratorką przeanalizować każdy szczegół mogący przyczynić się do tragedii: kąt padania promieni słonecznych, pyłki, plamę oleju czy wybiegającego na ulicę kota. Myśli krążące wokół możliwych wariantów przeszłości prowadzą kobietę do wręcz obsesyjnego szukania powodu śmierci męża. Być może mamy do czynienia z koniecznością dostrzeżenia jakiegoś sensu w chwili, która wywraca życie do góry nogami, a może z potrzebą odnalezienia winnego całej sytuacji? Ukojenie bólu utraty wydaje się nieosiągalne, podobnie pożegnanie, a jednak…

„Żyć szybko” to poruszająca opowieść o przerwanym szczęściu, niespełnionych marzeniach, tęsknocie za miłością i drugim człowiekiem, którego nagle odbiera los, narracja o pamiętaniu i zapominaniu, intymna podróż w głąb spychanych przez lata na margines myśli i uczuć. Piękny, poetycki styl utworu i delikatny temat czyni publikację wyjątkową, wartą uwagi, choć pewnie nie dla każdego – uwaga: ta proza może zaboleć. Ostrzegam i jednocześnie polecam. Oprawa twarda, klejona.

Czytaj dalej →

Zróbmy sobie szkołę

Autor: Mikołaj Marcela
Wydawnictwo W.A.B.

Mikołaj Marcela to autor poradników edukacyjnych, powieści dla młodzieży i doktor nauk humanistycznych na Uniwersytecie Śląskim. Jego ostatnia publikacja, pt. „Oszustka” prezentowana była na 4. przeglądzie w 2024 r.

„Zróbmy sobie szkołę” to reportaż, w którym mowa o systemie polskiej edukacji, a także o edukacji w ogóle – jak powinna wyglądać współczesna szkoła, w jaki sposób powinna odpowiadać na potrzeby uczniów, u których coraz częściej diagnozuje się objawy depresji lub zaburzenia rozwojowe. Takim uczniom z pewnością nie sprzyja atmosfera rywalizacji, którą napędza system oceniania lub nagród na koniec roku. Autor rozpoczyna reportaż wizją, według której drugoklasista, czyli kilkulatek, pochodzący z dysfunkcyjnej rodziny jest dyskryminowany i porównywany do innych dzieci przez nauczyciela w obecności całej klasy. Mimo, że ta wizja może przytłoczyć czytelnika, to ogólny wydźwięk książki jest pozytywny i daje nadzieję na to, że są nauczyciele i szkoły, które zauważają negatywne skutki podobnych zachowań na komfort psychiczny uczniów. Autor opowiada bowiem o szkołach funkcjonujących w Polsce, które zrezygnowały np. z ocen lub dzwonków, angażują dzieci w decydowanie w wygląd przestrzeni szkolnej lub dbają o dobrą zabawę na lekcjach. Nauczyciele tych szkół czerpiąc inspirację z różnych systemów edukacyjnych na świecie, są przede wszystkim nastawieni na indywidualizm ucznia, szacunek wobec niego i jego wolność. Tak w założeniu funkcjonują szkoły takie jak: Wolna Szkoła Demokratyczna Bullerbyn w Warszawie, Cogito w Poznaniu lub Collegium Leonium w Sierpcu. I choć każda z tych szkół różni się, to wspólnie tworzą tzw. „oświaty równoległe”, które nie godzą się na szufladkowanie, ocenianie i masowe traktowanie uczniów. O swoich szkołach opowiadają autorowi nauczyciele, wychowawcy lub założyciele tych szkół, które powoli rewolucjonizują system oświaty.

Reportaż jest bardzo ciekawy, porusza ważny problem i niesie motywujące wieści ze szkół, które sprzeciwiają się tradycyjnym zasadom szkolnictwa. Lektura z pewnością zainteresuje nauczycieli i rodziców, ale może także otworzyć oczy osobom od lat niezwiązanych z edukacją podstawową, na to, jak bardzo potrzebna jest zmiana w systemie edukacji. Naprawdę inspirujące rozmowy żywią nadzieję, że oświatę w Polsce da się zmienić. Oprawa miękka, klejona. Polecam.

Podziemny Muranów

Autor: Jacek Leociak
Wydawnictwo: Czarne
Wołowiec 2024

Kolejna książka znanego, warszawskiego badacza tematyki żydowskiej związanej z II wojną światową. Ostatnio na przeglądzie prezentowaliśmy „Zapraszamy do nieba” (P. 2/23), teraz przenosimy się do dość enigmatycznego kawałka Warszawy, określonego przez autora „Podziemnym Muranowem”, „miejscem-po-getcie”, przykrytym gruzem i zapomnieniem, dziś przekopanym buldożerami i zastawionym nowoczesnymi budynkami oraz osiedlami mieszkalnymi. Muranów to mała ojczyzna badacza – tu spędza dzieciństwo, beztrosko bawi się na osiedlowych podwórkach, odnajdując co jakiś czas tzw. skarby – dla niewtajemniczonych są to nieme artefakty żydowskiego świata, m. in. zagubione sztućce przypominające o ludziach, którzy odeszli. Motywacja do napisania książki zatem może być autobiograficzna, dodatkowo wzmacniająca naukowe zainteresowania.

Autor rozpoczyna swoją opowieść od narodzin dzielnicy, której wygląd na początku nosi znamiona sielskości z bujną roślinnością, wszechobecnymi stawami, rzeczkami i ogrodami obficie rodzącymi owoce na królewskie stoły. Czas przemienia przestrzeń, która z urokliwej staje się pełna brudu, biedy i szarości, ale też hałasu, ruchu i życia tętniącego w kupieckich kramikach czy rzemieślniczych warsztatach, by w końcowej fazie metamorfozy zostać przepełnionym ciszą gettem – miejscem skażonym przemocą, Zagładą oraz cierpieniem. Leociak z dbałością o detale opisuje kolejne etapy życia Muranowa, tworzone przez siebie topograficzne obrazy uzupełnia cytatami ze źródeł historycznych, literackich a także z fragmentów wspomnień. Ważne miejsce w publikacji zajmuje potraktowane dosłownie podziemne życie w getcie: w bunkrach, schowkach oraz piwnicach. Narracja, obok panoramicznego ujęcia przestrzeni, wydobywa z mroku niepamięci ludzi, którzy w przeszłości chodzą tutejszymi ulicami. Zestawienie świata, który zburzono podczas II wojny światowej czy też już po wojnie w imię odbudowy stolicy szokuje, zasmuca i skłania do refleksji nad przemijaniem, memorią a może lepiej upamiętnianiem. „Zgładzono zarówno ludzi, jak i przestrzeń, w której byli” (s. 301) – pisze Leociak i to jest chyba kluczowe, najbardziej przejmujące zdanie w jego opowieści o podziemnym Muranowie. Jeżeli książka może być pomnikiem – to mamy w rękach pomnik, prawdopodobnie jedyny, jaki będą mieli mieszkańcy przedwojennej Gęsiej, Franciszkańskiej, Stawek czy Nalewek. Zachęcam do sięgnięcia po publikację. Oprawa twarda, szyta, wewnątrz fotografie wykonane przez Artura Żmijewskiego, na końcu przypisy i obszerna bibliografia.

Czytaj dalej →

Kolonia

Autor: Audrey Magee
Wydawnictwo Poznańskie

„Kolonia” to powieść nominowana do Nagrody Bookera w 2022 r. autorstwa irlandzkiej pisarki Audrey Magee. Akcja osadzona jest na irlandzkiej wyspie w 1979 r. Lokalni ludzie prowadzą tam proste życie, akceptując wszystkie blaski i cienie wyspiarskiego życia. Są tam wielopokoleniowe rodziny, gdzie najstarsza przedstawicielka społeczności reprezentuje jeszcze tradycyjne poglądy i mówi wyłącznie po irlandzku, a przedstawiciel młodego pokolenia powoli ulega zewnętrznym wpływom i zna już język angielski.

Spokój wyspy zaburza przyjazd dwóch przybyszów – Anglika Lloyda, który jest malarzem i Francuza Massona – językoznawcy, badający język irlandzki mieszkańców wyspy. Mężczyźni nie darzą się szczególną sympatią, a ich cięte rozmowy mogą rozbawić czytelnika. Narrator przedstawia rzeczywistość z malarską wrażliwością i językoznawczą uważnością – skupia się na ulotności i surowości natury i na niuansach życia codziennego mieszkańców wyspy.

Każdy rozdział poprzedzony jest krótką informacją o stratach wynikających z konfliktu zbrojnego trwającego od 1968 r. w Irlandii Północnej. Oderwane od fabuły raporty informujące o incydentach zbrojnych i zamachach na ludność cywilną, mają nakreślić sytuację polityczną i zobrazować napięcie, które odczuwają mieszkańcy wyspy.

Książka dobrze przedstawia problemy związane z neokolonializmem, tożsamością narodową i wielopokoleniową tradycją, Jest to bardzo wartościowa lektura, która pochłania czytelnika i przenosi go w zimny i wilgotny klimat Irlandii Północnej. Bardzo polecam. Oprawa twarda, szyta.