Archiwa tagu: literatura młodzieżowa

Dziedzictwo Chandlera

Autor: Abdi Nazemian
Wydawnictwo: WAB
Warszawa 2023
Poziom BD IV

Powieść dla nastolatków, napisana przez irańsko-amerykańskiego pisarza, który przemyca wątki autobiograficzne do tworzonej przez siebie literatury. Jak wiele autora w bohaterach wie tylko on sam, jednak najistotniejszym elementem prawdy autobiograficznej tekstu są emocje, które targają powieściowymi postaciami a wśród nich wstyd, osaczenie, poczucie bezradności, osamotnienie, smutek, ale też przyjaźń i miłość.

Tytułowe dziedzictwo Chandlera odnosi się do tego, co dzieje się w zamkniętym środowisku uczniów elitarnej szkoły z internatem. Szczęśliwcami, którym udaje się tu dostać są młodzi ludzie, główni bohaterowie utworu – każdy trochę z innej bajki, a łączy ich przynależność do tzw. Kręgu, czyli klubu dla uczniów uzdolnionych literacko. Freddy, Ramin, Brunson, Beth i Spence nie znają się zbyt dobrze, jednak za namową nauczycielki spędzają wspólnie wolny czas, otwierają się na siebie i wyjawiają traumy, z którymi borykają się każdego dnia. Mroczne tajemnice nastolatków mają związek z dorosłymi, którzy nie zdają egzaminu jako opiekunowie i nauczyciele, ale też z rówieśnikami znęcającymi się nad innymi uczniami. Pojawiają się tu wątki przemocy fizycznej i seksualnej, homofobii, wykluczenia społecznego, inności, choroby nowotworowej czy trudnej relacji z matką. Grupa nastolatków postanawia zerwać kurtynę milczenia i z pomocą pisania obnażyć słabe punkty szkoły jako instytucji, która maskuje nadużycia i lekceważy ofiary. Być może garstce młodych ludzi uda się pokonać zło, inny scenariusz podpowiada, że to zło może zniszczyć solidarność i przyjaźń, która daje bohaterom siłę do działania.

Proza Nazemiana zdecydowanie stoi po stronie wszystkich, którym dzieje się krzywda, udowadnia, że nie należy godzić się na niesprawiedliwość i cierpienie, zachęca do walki o siebie. Zwraca uwagę zaawansowana psychologia postaci, których świat wewnętrzny jest ukazany z niezwykłą czułością i wrażliwością na każdy akord muzyki duszy. Warto polecić książkę wszystkim młodym ludziom, bowiem za mroczną historią kryje się nadzieja i głęboka wiara w dobro i piękno, tkwiące w drugim człowieku. Zdecydowanie zachęcam do lektury. Oprawa miękka, klejona.

Czytaj dalej

Człowiek w poszukiwaniu sensu. Wersja dla młodych czytelników

Autor: Viktor Emil Frankl
Wydawnictwo: Czarna Owca
Warszawa 2023
Poziom: BD IV

Publikacja dość nietypowa, która w zasadzie jest dostosowaną do wieku i możliwości nastoletniego czytelnika wersją klasycznego dzieła literatury obozowej. Autor to były więzień obozów koncentracyjnych w Teresinie, Auschwitz i Dachau, a także wykładowca akademicki, psychiatra i psychoterapeuta, jeden z twórców humanizmu psychologicznego, twórca koncepcji logoterapii. Niniejsze wydanie zawiera wspomnienia autora z czasu Szoa oraz skrócony i uproszczony wariant jego prac z zakresu psychologii.

Pierwsza część książki, która dotyczy obozowego koszmaru koncentruje się na jego wpływie na psychikę przeciętnego więźnia oraz strażnika. Autor analizuje własne doświadczenie Holokaustu z perspektywy psychiatry, używając znanych mu pojęć i narzędzi opisu, porównując swoje i cudze reakcje psychiczne na różne wydarzenia. Mowa tu o cierpieniu, głodzie, lęku, apatii, poczuciu humoru, potrzebie sztuki, szczęściu czy wolności i wreszcie o sensie życia. Druga część książki to skrócona i przeredagowana wersja wykładów z podstaw logoterapii. Psychologiczna myśl Frankla zostaje tu wyłożona w dość przystępny dla laika sposób, choć nie wydaje się, by każdy nastoletni czytelnik poradził sobie ze zrozumieniem teorii. Logoterapia jako nauka skupia się na sensie ludzkiej egzystencji, a właściwie na tego sensu poszukiwaniu, co stanowi najsilniejszy motor działania człowieka i wspomaga walkę o przetrwanie w trudnych okolicznościach. Odbiorca, który zapozna się z drugą częścią publikacji ma szansę w pełni zrozumieć ukazaną w pierwszym rozdziale postawę autora wobec jego obozowej przeszłości i związanych z nią przeżyć.

Czy książkę warto polecić wspomnianemu w tytule młodemu czytelnikowi? Raczej tak, choć na pewno nie zainteresuje ona wszystkich. Publikacja może podnieść na duchu osoby borykające się z coraz częściej występującym u nastolatków poczuciem braku sensu życia i depresją. Przesłanie dzieła opiera się bowiem na głębokim przekonaniu, że każda chwila ludzkiej egzystencji – szczęśliwa, smutna, dobra czy zła buduje nasze doświadczenie i jako taka powinna zostać zaakceptowana. Autor próbuje przekazać czytelnikowi, że życie zawsze ma sens, nawet w najbardziej nieludzkich okolicznościach, nigdy nie należy tracić nadziei, a miłość pomaga przetrwać najgorsze chwile. Zachęcam do lektury nie tylko młodzież, ale również dorosłego odbiorcę. Książkę wzbogacają mapy, słownik terminów, a także wybrane dokumenty życia osobistego związane z Franklem. Oprawa miękka, klejona.

Czytaj dalej

Wszystko o miesiączce. Poradnik pozytywnego przeżywania okresu

Autorka: Chella Quint
Ilustratorka: Giovana Medeiros
Wydawnictwo: Nasza Księgarnia
Warszawa 2023
Poziom: BD II/III

Przydatny poradnik dla dorastających dziewcząt, które chciałyby dowiedzieć się czegoś więcej o menstruacji. Autorka zaznacza jednak, że nie tylko dziewczęta są adresatkami publikacji, ponieważ temat dotyczy także osób niebinarnych, transpłciowych i interpłciowych. Pojęcie, które pełni ważną rolę w powstawaniu książki to okresopozytywność, która oznacza nic innego , jak takie nastawienie do menstruacji, które pozwala w otwarty, nieskrępowany sposób o niej rozmawiać, traktować ją swobodnie i akceptować jako naturalny proces zachodzący w organizmie.

Poradnik rozpoczyna rozdział, zawierający podstawową wiedzę biologiczną związaną z tematem książki, pojęcia przydatne w rozmowie o menstruacji a także schematyczne ilustracje i wykresy, które pomagają wyobrazić sobie procesy zachodzące w ciele człowieka. Mowa tu także o hormonach, zmianach nastroju i różnych poziomach energii zależnych od cyklu menstruacyjnego. Książka zawiera ciekawostki statystyczne dotyczące okresu, a także praktyczne porady, pomagające czuć się dobrze w każdym dniu cyklu i radzić sobie z kłopotliwymi sytuacjami, ponadto wskazówki zachęcające do obserwacji własnego ciała i tego, jak wpływa na nie otoczenie, dieta, styl życia oraz stres.

Publikacja pomaga rozprawić się zarówno z mitami na temat menstruacji, jak i tabuizującym wstydem, który nie pozwala czuć się dobrze we własnym ciele. Co więcej, tytuł nie kłamie – odbiorca naprawdę wyczyta z książki wszystko o miesiączce. Bardzo polecam. Oprawa miękka, klejona.

Mąciciel

Autor: Paweł Beręsewicz
Wydawnictwo: Literatura
Łódź 2023
Poziom: BD IV

Kolejna, ciekawa propozycja skierowana do starszej młodzieży, a stworzona przez pisarza, którego chyba nikomu nie trzeba przedstawiać. Paweł Beręsewicz, ceniony za styl, humor i inteligentną intrygę (wszystko to znajdziemy w „Mącicielu”), przekazuje do rąk czytelników powieść dystopijną, niepokojącą i dającą do myślenia. Autor bez zbędnych wstępów wciąga odbiorcę w książkowe uniwersum. Akcja utworu rozgrywa się w świecie bardzo ściśle kontrolowanym przez ludzi, którzy szczególnie nie lubią tzw. zmącenia. Ostatnio jego objawy dostrzeżono u piętnastoletniego Jonasza Kurowskiego, który doświadcza Niepowstrzymanego Namnażania Pytań i umysłowego niepokoju. Dyrektor szkoły kieruje chłopca do Poradni Leczenia Trudności w Nauce w celu uporządkowania głowy poprzez naświetlanie promieniami SIC. Jonaszowi udaje się uniknąć zabiegu dzięki pomocy Amonu – supertajnego ośrodka dla tych, którzy poświęcają spokój umysłu za cenę samodzielnego myślenia. Jednak jeżeli komuś się wydaje, że Amon to przyjazna przystań dla zagubionych – nic bardziej mylnego. Pobyt tutaj wymaga od Jonasza krytycznego myślenia, kreatywności i odwagi, by nie płynąć z prądem, a raczej pod prąd. Ciekawe, że miejsce, które pozwala bohaterowi wyzwolić się ze sztywnych reguł świata zewnętrznego, jednocześnie narzuca mu własne reguły, których nieprzestrzeganie może być fatalne w skutkach. Dlaczego tak się dzieje? Nie wiem, ale w dziele Beręsewicza chodzi głównie o „mądre niewiedzenie”.

„Mąciciel” to gwarant bardzo dobrej, intelektualnej rozrywki, która zachwyci fanów literatury science fiction, a także miłośników zagadkowych fabuł wypełnionych plot twistami. Pawłowi Beręsewiczowi udaje się napisać bardzo dobrą satyrę trochę na polską szkołę, trochę na politykę, trochę na biznes i trochę na media, które niczym lej zbierają negatywne elementy trzech wyżej wymienionych obszarów i wylewają je nam na głowę potężnym strumieniem dezinformacji, manipulacji i ujednoliconej wizji świata. A tych przecież może być wiele, żadna z nich nie musi być prawdą absolutną. Powieść wyraża afirmację wolnego umysłu i zachęca do korzystania z pełni jego potencjału, jednocześnie postulując pielęgnowanie w sobie niezaspokojonej ciekawości wobec życia, świata i ludzi. Gorąco polecam publikację wszystkim młodym ludziom, dopiero wkraczającym w dorosłość – przeczytajcie, ale uwaga: czytanie może powodować samodzielne myślenie! Oprawa usztywniona, szyta.

Czytaj dalej

Dopóki rosną cytrynowe drzewa

Autorka: Zoulfa Katouh
Wydawnictwo: We Need Ya
Poznań 2023
Poziom: BD IV

„Ta historia jest o tych, którzy są zmuszeni do tego, by opuścić swój dom” – tak głoszą słowa zamieszczone na obwolucie debiutanckiej książki syryjskiej pisarki. Młoda autorka zabiera głos w ważnej sprawie, bowiem nie zgadza się na spłaszczenie ludzkiego cierpienia, które dotyka ofiary wojny w Syrii i dopomina się o wysłuchanie świadectwa o tragedii własnego narodu. Temat wydaje się ciężki, poważny i trudny, dotyczy sytuacji, od których nie należy odwracać wzroku, chociaż niełatwo na nie patrzeć. Warto zaznaczyć, że opisane w środku historie są fikcyjne, lecz opierają się na faktach i nawiązują do wstrząsających wydarzeń m. in. masakry ludności syryjskiej w Karam el-Zeitoun z 2012 roku.

Główne role w powieści należą do dwojga ludzi, którym wojna brutalnie przerywa młodość, odbiera bliskich i zmusza do podejmowania dramatycznych wyborów. Reprezentują oni każdą Syryjkę i każdego Syryjczyka, którym brudna polityka burzy plany, marzenia, poczucie bezpieczeństwa – cały dotychczasowy świat. Ona, Salama, po roku studiów farmaceutycznych podejmuje się opieki nad rannymi w szpitalu, przeprowadza zabiegi w warunkach, które nie powinny w ogóle zaistnieć, mając wiedzę, która nie daje gwarancji na ocalenie życia lub zdrowia pacjenta. Dziewczyna jest rozdarta pomiędzy obowiązkiem wobec kraju, a pragnieniem uratowania ciężarnej przyjaciółki, szwagierki, ostatniej pozostałej członkini rodziny. On, Kenam, pragnie bronić ukochaną ojczyznę przed zniszczeniem, ale jednocześnie jest jedynym opiekunem młodszego rodzeństwa, któremu codziennie grozi śmierć od bomb i kul walczących żołnierzy. Tych dwoje wiele łączy, ale decyzje o przyszłości muszą wyważyć osobno, każde z nich we własnym sumieniu. Czy będzie im dane dzielić wspólny los? Czytelnik, który pozna bohaterów, na pewno będzie trzymał za to kciuki.

O powieści można napisać wiele pozytywnych słów, począwszy od oryginalnego i ważnego tematu Arabskiej Wiosny poprzez ciekawych bohaterów, pochodzących z kręgu kulturowego rzadko opisywanego w literaturze młodzieżowej. Najważniejsze jednak wydaje się przesłanie, które głosi, że najwyższą wartością jest wolność i przyjaźń pomiędzy ludźmi. „Dopóki rosną cytrynowe drzewa” to nie tylko wojenna narracja, ale też książka o nadziei, która daje siłę do poświęceń oraz walki o siebie i drugiego człowieka. Czytelnik odnajdzie tu wiele mocnych obrazów i drastycznych scen, lecz pojawią się również piękne momenty, które ściskają za gardło, a także za serce – w nich widać chyba najbardziej duży talent literacki autorki, która potrafi ubrać w słowa nawet najmniejsze, ledwie widoczne pęknięcia w emocjonalnych zbrojach bohaterów. Książka – jak wszystkie, wydane pod egidą We Need Ya – jest skierowana do starszych nastolatków, lecz bardzo polecam ją każdemu, kto szuka lektury pięknej w formie i mądrej w treści. Oprawa miękka, klejona.

Czytaj dalej

Słowa mogą wszystko

Autorka: Silvia Vecchini
Ilustrator: Antonio Vincenti
Wydawnictwo: Nasza Księgarnia
Warszawa 2023
Poziom: BD III

Powieść graficzna dla młodzieży napisana i narysowana przez małżeński duet artystyczny. Ona pisze wiersze i książki dla dzieci (ostatnio na liście utwór „Rabbuni” P. 7/10), on współpracuje z największymi włoskimi wydawnictwami jako ilustrator i twórca komiksów. Ich najnowsze wspólne dzieło krąży wokół słów, postrzeganych jako narzędzie zmiany rzeczywistości, o ile zostaną wypowiedziane na głos do drugiego człowieka.

Główną bohaterką komiksu jest nastoletnia Sara, która większość czasu spędza jeżdżąc na deskorolce lub malując graffiti na murach. Dziewczyna ma za sobą pewne trudne doświadczenia, w wyniku których nie radzi sobie z emocjami i przejawia zachowania nieakceptowane społecznie. Karą za jeden z jej wybryków staje się praca w domu opieki dla seniorów. Sara poznaje tu pana T., który twierdzi, że podróżuje w czasie. Mężczyzna zaczyna uczyć bohaterkę hebrajskiego alfabetu, opowiada jej o stworzeniu świata z liter i słów, a także o golemie – glinianej, ożywionej postaci rodem z żydowskich legend. Ich spotkania pozwalają zapomnieć o rzeczywistości, w której dziewczyna nie potrafi się odnaleźć, a opowieści staruszka przenoszą ją do tzw. przestrzeni „gdzie indziej”, czyli do bezpiecznego miejsca, w którym można się schronić przed wrogim światem. Pewnego dnia pan T. podupada na zdrowiu, a Sara, której odmówiono wizyty u mężczyzny, powołuje do życia golema. Osamotniona dziewczyna zwierza się stworowi ze wszystkich myśli i uczuć, których nie jest w stanie wypowiedzieć na głos do rodziców czy byłej już przyjaciółki. Golem symbolizuje to, co przemilczane, ale boleśnie obecne w życiu nastolatki, rośnie tak wielki, że coraz trudniej ukryć go przed otoczeniem, podobnie jak trudno schować przed innymi swój smutek i gniew.

Komiks porusza bardzo ważny temat zaburzonej komunikacji między ludźmi, którzy choć bliscy, nie potrafią szczerze ze sobą rozmawiać. Milczenie zostaje ukazane jako siła destrukcji, niszcząca relacje rodzinne i przyjacielskie, a miłość jest postrzegana jako ciągłe stwarzanie, które „trzeba umieć naprawiać, udoskonalać każdego dnia” (s. 189). Historia mądra i intrygująca z ciekawą realizacją graficzną. Oprawa miękka, klejona. Zdecydowanie polecam.

Kowboj Ross. Jak przetrwać szkołę, widząc na jedno oko

Autor: Rob Harrell
Wydawnictwo: Dwie Siostry
Warszawa 2023
Poziom: BD II/III

Książkę pisze autor, który polskiemu czytelnikowi kojarzy się bardziej z rysunkiem niż słowem, np. z komiksem o przygodach bohaterskiego Batpiga. Co ciekawe, wymyślona przez Harella postać nieustraszonego prosiaka pojawia się w niniejszej publikacji jako alter ego tytułowego bohatera i stanowi najbardziej widoczny marker autobiografizmu powieści. Co prawda, charakter tekstu odbiega od dotychczasowej twórczości artysty, ale miłośnicy poczucia humoru amerykańskiego rysownika, którzy sięgną również po jego prozatorską propozycję, nie powinni poczuć się zawiedzeni.

„Kowboj Ross” to dziennik choroby prowadzony przez nastolatka, który pewnego dnia dowiaduje się, że ma nowotwór i jeżeli nie umrze, to może stracić oko, wzrok.. hipotez jest kilka, niejedna też droga leczenia, ale czasu niewiele, bo guz okazuje się złośliwy. Co dzieje się z młodym człowiekiem, który z dnia na dzień zostaje pacjentem, ze zwykłego ucznia przemienia się w „tego, co ma raka” (s. 37) i uświadamia sobie, że jego życie już nigdy nie będzie normalne? Z perspektywy faktów można wymieniać diagnozę, radioterapię, konieczność ochrony przed światłem, klejącą maść i inne dramaty w dziedzinie życia towarzyskiego, ale o wiele ważniejsza wydaje się warstwa uczuć, wśród których przerażenie graniczące z paniką, wściekłość, wstyd, poczucie winy to zaledwie pierwsze kamienie lawiny, spadającej wprost na głowę głównego bohatera. Ciekawe są także emocje, targające postaciami z kręgu najbliższych Rossa. Autor nie boi się ukazać całego spektrum reakcji na chorobę, która przeraża, paraliżuje, krępuje, a niekiedy wyzwala empatię w ludziach, po których na pierwszy rzut oka ciężko się tego spodziewać. Pisarzowi udaje się szczerze i wprost, bez rozczulania, ale z czułością, bez sztucznego patosu, ale na poważnie przekazać prawdę o życiu z nowotworem, życiu, w którym pomimo wszystkiego nadal trzeba codziennie rano wstać z łóżka i iść do szkoły, rozmawiać z kolegami i koleżankami, a może nawet spróbować doświadczyć trochę radości czy zabawy. Ponadto, cały czas należy pamiętać o jednej, obowiązującej zasadzie – o zakazie litowania się i unikania tematu raka. Autor w tym przypadku traktuje nastoletniego czytelnika całkowicie na serio, jako pełnoprawnego partnera dialogu na trudne tematy.

Czy będzie tylko na serio? Nie u Roba Harrella – książka momentami wzrusza i ściska za gardło, ale tylko wtedy, kiedy jest to absolutnie niezbędne do zrozumienia i przeżycia katharsis. Podobną funkcję pełni humor, zabawne dialogi i komentarze do rzeczywistości bohatera, który trzeba przyznać dzielnie radzi sobie z tym, co go spotyka, nawet jeżeli czasami wymaga to kilku wrzasków i hałaśliwych, mocnych, rockowych riffów elektrycznej gitary. Książkę warto przeczytać. Bardzo polecam. Oprawa miękka, klejona.

https://wydawnictwodwiesiostry.pl/ Czytaj dalej

Wszystko, czego ci nie mówią, gdy jesteś nastolatkiem


Autor: Mikołaj Marcela
Ilustratorka: Marta Krzywicka
Wydawnictwo: You&YA

Kolejna na naszej liście książka doktora nauk humanistycznych, wykładowcy Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, specjalisty z zakresu edukacji i pedagogiki to zwięzły poradnik pomagający młodym czytelnikom lepiej zrozumieć własne zachowania, emocje i potrzeby oraz wspierający ich w drodze ku dorosłości; poprzednio: „Patoposłuszeństwo. Jak szkoła, rodzina i państwo uczą nas bezradności i co z tym zrobić?” p. 20/2022.

Autor, który już od lat z empatią przygląda się codziennym problemom współczesnych nastolatków i stara się zrozumieć ich sposób myślenia, odpowiada w książce na nurtujące ich pytania, pokazuje im przydatne z życiu narzędzia, udziela praktycznych wskazówek oraz prowokuje do zastanowienia się nad ważnymi kwestiami. Przekazuje tu sporą dawkę wiedzy na temat funkcjonowania mózgu i układu nerwowego w wieku nastoletnim i liczne ciekawostki psychologiczne, poleca filmy i książki, włącza też inspirujące przypowieści i historie.
Omawiane w książce tematy dotyczą m.in. konfliktu pokoleń, problemów z nauką, samoświadomości, poznawania swojego potencjału, sześciu podstawowych potrzeb, poczucia autonomii, odporności psychicznej, rozwijania zdolności komunikacyjnych oraz dbania o dobrostan.

Książka podzielona jest na pięć rozdziałów (plus zakończenie) składających się głównie z pytań i odpowiedzi. Po każdym rozdziale znajduje się podsumowanie w punktach oraz puste miejsce na notatki. Ważniejsze fragmenty tekstu wyróżnione są za pomocą powiększonej czcionki, zielonego koloru i komiksowych dymków. Dodatkowo książkę uatrakcyjniają rysunki w zielonej tonacji i wykresy. Na końcu znajdują się sugestie lekturowe. Warta uwagi, optymistyczna, skłaniająca do przemyśleń lektura zarówno dla nastolatków, jak też rodziców i nauczycieli. Okładka miękka, klejona. Polecam.

Dziewczyny, którymi byłam

Autorka: Tess Sharpe
Wydawnictwo: Media Rodzina
Poznań 2023
Poziom: BD IV

Książkę można określić thrillerem dla nastolatków, napisanym przez amerykańską autorkę, która pierwszy raz gości na liście, choć nie jest to jej debiut literacki. Publikacja wyróżnia się spośród literatury młodzieżowej zarówno tematem, jak i konstrukcją utworu, która nieśpiesznie odkrywa przed czytelnikiem kilka mrocznych tajemnic.

Akcja utworu rozgrywa się w banku i trwa 204 minuty – tyle czasu bohaterowie przebywają w budynku, uwięzieni przez dwóch terrorystów. Wydaje się, że troje nastolatków, którzy odgrywają tu główne role to przypadkowe ofiary napadu i nie są w stanie wpłynąć na jego przebieg, ale nic bardziej mylnego. Wśród nich znajduje się dziewczyna, która przeszła w życiu więcej niż powinna i z pewnością nie jest kimś, za kogo się podaje. Rozpoczyna się walka o przeżycie, w której duże szanse ma każda ze stron.

Książka trzyma w napięciu od pierwszej do ostatniej strony, powinna spodobać się miłośnikom dreszczowców. Oryginalna wydaje się narracja przeplatana zamieszczonymi na czarnych kartkach introspekcjami, opisującymi różne warianty tożsamości głównej bohaterki. A było ich wiele, nie były sympatyczne i rzeczywiście stanowią czarne karty biografii dziewczyny. Co więcej, czytelnik tak naprawdę nie może do końca być pewny, która wersja tożsamości jest najbardziej autentyczna, być może nie wie tego nawet sama bohaterka? A być może jej prawdziwe „ja” stanowi kompilację wszystkich postaci, którymi zdarzyło jej się być w przeszłości. Pozycja ciekawa, nieco inna niż wszystkie, polecam starszej młodzieży. Oprawa miękka, klejona.

Czytaj dalej