Archiwa tagu: literatura popularnonaukowa

Tylko one. Polska sztuka bez mężczyzn

Autorka: Sylwia Zientek
Wydawnictwo: Agora
Warszawa 2023

Kolejna książka Sylwii Zientek, którą znamy głównie z biografii i powieści historycznych – ostatnio „Lunia i Modigliani” (P. 1/23). „Tylko one” to zbiór dwudziestu portretów polskich artystek, tworzących na przestrzeni wieków – tych najbardziej znanych (Magdalena Abakanowicz, Olga Boznańska, Zofia Stryjeńska, Tamara Łempicka czy Alina Szapocznikow) oraz nieodkrytych lub niesłusznie zapomnianych. Autorka przybliża czytelnikowi życiorysy kobiet sztuki, ich twórczość i kręte drogi kariery, wreszcie programy artystyczne, teksty ilustruje materiałem fotograficznym i opatruje bibliografią. Czy Sylwii Zientek udaje się zaprezentować ogrom dorobku kobiet? Chyba tak, poza tym książka bardzo dobrze realizuje cele jakie stawiamy przed literaturą popularnonaukową, inspiruje do dalszych poszukiwań, odsłania nieodkryte jeszcze pola sztuk pięknych, a także stanowi udaną rozrywkę. Dużą zaletą opracowania jest barwy, nieco gawędziarski styl autorki oraz rzetelny research poprzedzający proces pisania biografii. Bardzo polecam – szczególnie urzekły mnie historie Elisabeth Jerichau-Baumann i Estery Karp. Oprawa miękka, szyta.

Czytaj dalej →

Pod ziemią, czyli co się kryje wewnątrz naszej planety

Autorka: Monika Utnik-Strugała
Wydawnictwo: Nasza Księgarnia

 

 

 

Kolejna na liście pozycja Moniki Utnik, autorki książek popularnonaukowych dla dzieci, absolwentki polonistyki i italianistyki Uniwersytetu Warszawskiego; poprzednio: „Czas, czyli wszystko płynie” p. 14/2023.

Tym razem autorka zdradza, co się kryje pod powierzchnią ziemi. Proponuje młodym czytelnikom wycieczkę po podziemnym świecie, której trasa wiedzie przez rozmaite jaskinie, groty, nory, wykopaliska paleontologiczne, kopalnie i pola naftowe. Pokazuje im kryjące się tam życie, bogactwa i cuda świata natury, takie jak na przykład mieszkające pod ziemią zwierzęta, różne gatunki jadalnych roślin bulwiastych, tropikalną roślinę, która nie potrzebuje światła, szkielet dinozaura, stalaktyty i stalagmity, podziemne rzeki i jeziora, ropa, złoto i diamenty. Dzieci znajdą tu fascynujące ciekawostki dotyczące środowiska podziemnego oraz pracy paleontologa, grotołaza i geologa.

Autorka przedstawia też ciekawe informacje na temat wynalazków, osiągnięć technicznych i dzieł sztuki inżynieryjnej. Zabiera czytelników do kanałów ściekowych, metra, jednego z najgłębszych odwiertów na świecie znajdującego się na Półwyspie Krymskim, podziemi Pałacu Kultury i Nauki (gdzie na poziomie -2 znajduje się „koci raj”), najdłuższego podmorskiego tunelu (Eurotunelu), bunkrów Hitlera czy na cmentarzyska podziemne. Ciekawym uzupełnieniem tematu są wątki dotyczące legend, wierzeń i książek związanych z podziemnym światem. Tekst, podzielony na małe porcje, wzbogacają wielobarwne, duże ilustracje Małgorzaty Piątkowskiej.

Wartościowa propozycja popularnonaukowa dla dzieci w wieku szkolnym. Większy format, okładka twarda, szyta. Polecam.

Florencja

Autor: Paul Strathern
Wydawnictwo: Otwarte
Kraków 2023

Publikacja o charakterze popularnonaukowym autorstwa szkocko-irlandzkiego pisarza, który postanawia przybliżyć czytelnikowi Florencję epoki renesansu. Pisarz bierze pod lupę tytułowe miasto, ponieważ stanowi ono kolebkę nowej myśli, filozofii i sztuki, ale też dom wielkich myślicieli, matematyków, architektów oraz artystów. Celem książki jest ukazanie, że Florencja i Florentyńczycy odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu i ewolucji epoki Odrodzenia i tym samym wszystkich po niej następujących. Jeśli mowa o Florentyńczykach, w publikacji nie może zabraknąć nazwiska Dantego, pojawia się też malarz Giotto di Bondone, pisarz Giovanni Boccaccio, poeta Francesco Petrarka, Michał Anioł, Galileusz, rodzina Datinich, architekt Filippo Brunelleschi i rzeźbiarz Donatello. Kluczowych dla epoki postaci jest wiele więcej, wystarczy przywołać chociażby Sandro Botticellego, Leonarda da Vinci czy Niccolo Machiavellego – nie sposób wymienić tu wszystkich, którzy występują w książce. Warto podkreślić, że w centrum zainteresowania autora leży zarówno biografia postaci, jak i ich dzieła.

Strathernowi udaje się osiągnąć zamierzony cel i odpowiedzieć na stawiane sobie pytania o to, czemu doniosła przemiana europejskiej cywilizacji rozpoczyna się właśnie we Florencji w tym, a nie innym czasie. Ważną rolę odgrywa tu demokracja, która jest najbliższa wolności, nawet jeśli nie do końca funkcjonuje tak, jak powinna. Publikacja jest jak podróż do innej epoki, powinna zaciekawić miłośników Italii i czytelników zainteresowanych historią Europy. Elegancki, kwiecisty i lekki styl narracji pozwala zatracić się w opisach przestrzeni, zasłuchać w historiach zwaśnionych rodów czy opowieściach o ludzkim losie. Polecam. Oprawa twarda, szyta, wewnątrz ilustracje, na końcu bibliografia.

Czytaj dalej →

Tam kiedyś była Rzeczpospolita. Ziemie litewskie

Autor: Jerzy Besala
Wydawnictwo: Zysk i S-ka
Poznań 2023

Kolejna rzetelna publikacja przygotowana przez historyka – specjalistę od Polski szlacheckiej. Badacz bierze pod lupę relacje polsko-litewskie i dawne dzieje ziem Auksztoty oraz Żmudzi, począwszy od średniowiecza, przez czasy jagiellońskie, okres Rzeczpospolitej Obojga Narodów, rozbiory aż do początku XX wieku. Kolejne rozdziały przybliżają historię przyjaźni pomiędzy dwoma krajami, a ta bywa burzliwa i niestabilna. Autor opowiada o tym, co Polaków łączy, a co dzieli z braterskim, litewskim narodem. Obszary wspólne to chrześcijańska wiara, konstytucja, kultura, instytucje czy obyczajowość; wśród tych drugich można wskazać język, ale przede wszystkim tożsamość narodową, która rodzi się w opozycji do wszystkiego, co polskie. Ostatni, szósty rozdział książki opisuje arystokratyczne rody, żyjące na terenach starej Litwy – mowa tu m. in. o znanych z „Trylogii” Henryka Sienkiewicza Billewiczach i Butrymach, Chodkiewiczach, Giedroyciach, Ogińskich czy Radziwiłłach oraz Sapiehach. Barwne opisy postaci, miejsc oraz wydarzeń sprawiają, że rozprawę, mimo jej naukowego bagażu, udźwignie każdy, nawet niezapoznany z tematem odbiorca. Jerzy Besala potrafi zaciekawić czytelnika, kwiecisty styl i gawędziarski charakter jego tekstów wciąga, intryguje i niejednokrotnie bawi. Polecam. Książka inicjuje cykl „Tam kiedyś była Rzeczpospolita” – myślę, że warto czekać na kolejne jego części. Praca zawiera bibliografię, przypisy oraz indeks osób i nazw geograficznych. Oprawa twarda, szyta. Poprzednio na liście „Alkoholowe dzieje Polski” (P. 22/21).

Czytaj dalej →

Powstanie w Auschwitz. Bunt żydowskiego Sonderkommando

Autorzy: Gideon Greif, Itamar Levin
Wydawnictwo: Prószyński Media Sp. z o. o.
Warszawa 2023

Książka napisana przez izraelskiego historyka, specjalizującego się w historii Zagłady oraz izraelskiego dziennikarza i badacza Szoa. Autorzy podejmują próbę opisania zjawiska, które przez lata spotyka się z niezrozumieniem i niesprawiedliwą oceną. Żydowskie Sonderkommando to grupa ludzi zmuszonych do nieludzkiej pracy w nieludzkich warunkach i w miejscu, w którym na co dzień króluje zbrodnia oraz przemoc, a życie pozbawione jest wszelkiej wartości. Ta grupa osób pomimo wszechobecnego zła i upadku moralności zdobywa się na heroiczny akt niezgody na rzeczywistość stworzoną w Auchwitz. Sonderkommando 7 października 1944 roku wszczyna powstanie, które choć krótkie i zakończone przegraną, wynosi na piedestał człowieczeństwo, etykę i godność.

Publikacja dzieli się na siedem rozdziałów. Pierwszy z nich wyjaśnia czym było Sonderkommando i jaka była jego rola w obozie. Drugi rozdział przynosi zarys międzynarodowego ruchu oporu w Auschwitz, a trzeci opowiada o ruchu oporu zorganizowanym przez więźniów żydowskich. Następny rozdział prezentuje plany powszechnego powstania, do którego ostatecznie nie doszło, a kolejny koncentruje się na tytułowym buncie Sonderkommando. Dwa ostatnie rozdziały przybliżają przebieg walk oraz konsekwencje stłamszonego przez esesmanów powstania.

Czytelnik odnajdzie w książce nowe, niepublikowane wcześniej w języku polskim informacje, a także istotne dla tematu cytaty. Bardzo polecam publikację wszystkim zainteresowanym zagadnieniem Auschwitz, II wojny światowej czy Holokaustu. Należy jednak pamiętać, że tekst zawiera wiele brutalnych opisów zbrodni i drastycznych scen. Autorzy starają się nie epatować okrucieństwem, przybliżając odbiorcy wyniki swoich badań w prosty i przystępny sposób, jednak sam temat nie pozwala uniknąć momentów bardzo silnie oddziałujących na czytelnika. Książka zawiera materiał fotograficzny, przypisy i bibliografię, a wydano ją w miękkiej, klejonej oprawie. Warto przeczytać.

Czytaj dalej →