Premiera na Koszykowej: Marta Byczkowska-Nowak

7 kwietnia w Bibliotece na Koszykowej Marta Byczkowska-Nowak, autorka książki „Nieocalony. Tadeusz Borowski. Biografia”. Spotkanie z pisarką poprowadził Piotr Kitrasiewicz.

Los zadrwił sobie okrutnie z Borowskiego, kiedy dawał mu ogromny talent i jednocześnie skazywał na przeżycie największych tragedii, jakie mogły stać się udziałem człowieka w pierwszej połowie XX wieku. Marcie Byczkowskiej-Nowak udało się przywrócić do żywych autora „Pożegnania z Marią”, pokazać go takim, jakim był naprawdę.

Przed wojną był poetą. W 1943 roku trafił do Auschwitz, gdzie zaczął pisać nowatorską prozę. Opublikowana po wojnie stała się sensacją. Nikt do tej pory nie opowiadał tak o obozach i więźniach, nikt tak bezkompromisowo nie podawał ceny przeżycia. Gdy jednak partyjni towarzysze oskarżyli go o nihilizm – przeprosił za swoją twórczość. Chciał wierzyć, że komunizm jest przepustką do nowego, wspanialszego świata.

Ukochana Maria, którą odnalazł w Auschwitz i którą uśmiercił w swoim najsłynniejszym opowiadaniu, została jego żoną i urodziła mu córkę. Borowski zdążył zobaczyć dziecko w szpitalu, jednak kilka dni później postanowił wypisać się z ojczyzny i życia.

Marta Byczkowska-Nowak, literaturoznawczyni i dziennikarka, na nowo odkrywa autora „Pożegnania z Marią”. Dociera do osób, które znały najbliższych Borowskiego i jego samego. Odnajduje człowieka tajemniczego i tragicznego, pełnego sprzeczności, gwałtownego, zapalczywego działacza i zarazem wrażliwego indywidualistę.

To pierwsza biografia Tadeusza Borowskiego nieuwikłana w kontekst polityczny i środowiskowy, książka napisana z dociekliwością i empatią, wzbogacona o nowe fakty, perspektywę psychologiczną i przenikliwą analizę jego twórczości. To historia buntownika i idealisty, który do końca grał w chowanego ze śmiercią, nie przestając patrzeć jej oczy.

Marta Byczkowska-Nowak (ur. 1984) – dziennikarka, pisarka, filolożka polska, literaturoznawczyni. Absolwentka Zakładu Literatury Polskiej XX i XXI wieku Uniwersytetu Łódzkiego. Pracowała w branży PR i jako dziennikarka telewizyjna, publikowała w miesięczniku „Teatr”, obecnie jest związana z tygodnikiem „Wprost”. Jej debiutancka powieść „Którędy na wolność? Historia pierwszej dziewczyny, która uciekła z Auschwitz” ukazała się w 2021 roku.

Premiera na Koszykowej: Spotkanie z Rafałem Skąpskim

26 marca odbyło się kolejne spotkanie z cyklu „Premiera na Koszykowej”. Tym razem naszym gościem był Rafał Skąpski. Pretekstem do rozmowy okazała się jego najnowsza książka „Sprawa Witosa” (Warszawa, Muzeum Niepodległości, 2024).

Nasz rozmówca to prawnik, wydawca, wiceminister kultury w latach 2001-2004, dyrektor Państwowego Instytutu Kultury w latach 2005-2015, a od 2005 roku także prezes Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek.

Porozmawialiśmy z nim o nieznanym, choć intrygującym epizodzie z życia Wincentego Witosa, jednego z najwybitniejszych polityków międzywojennej Polski. Operacja „Most” była planem przerzucenia Witosa do Londynu jesienią 1944 roku. Byli w nią zaangażowani m.in. przedstawiciele rodziny Skąpskich. Analizujemy złożony kontekst tego przedsięwzięcia, jego głównych uczestników, przebieg akcji oraz jej reperkusje.

Rozmowę z autorem poprowadziła dr Anna Karczewska (Dział Nowości Wydawniczych i Wydarzeń Kulturalnych).

Premiera na Koszykowej: Spotkanie z prof. Antonim Dudkiem

18 marca w ramach cyklu spotkań pt. „Premiera na Koszykowej” mieliśmy zaszczyt gościć profesora Antoniego Dudka. Okazją do rozmowy była najnowsza książka jego autorstwa pt. „Dudek o historii. Narodziny III RP”. Spotkanie poprowadził dr Paweł Jaskulski.

Profesor Antoni Dudek z pasją, ale bez agitacji pisze o naszej przeszłości, ważąc racje i nie wydając pochopnych wyroków. Wnikliwie analizuje najważniejsze wydarzenia dotyczące narodzin III Rzeczpospolitej – od Okrągłego Stołu po wyprowadzenie wojsk sowieckich z Polski – a swoją opowieść konstruuje tak, by była przystępna dla szerokiego grona czytelników. Wszystkim rozdziałom książki towarzyszy charakterystyczne dla Dudka myślenie: jeśli uważnie obserwuje się teraźniejszość, można zobaczyć, jak przemożny wpływ wywarła i wywiera na nią nasza przeszłość.

Antoni Dudek (ur. w 1966 r.) – profesor nauk humanistycznych, pracownik Instytutu Historii UKSW w Warszawie. Publicysta i komentator polityczny. Twórca popularnego kanału youtubowego „Dudek o Historii”. Prowadzi w Programie II Polskiego Radia cykliczną audycję „Rzeczypospolite”, a na kanale „Super Expressu” program „Dudek o Polityce”. Autor i współautor ponad dwudziestu książek z zakresu historii Polski XX wieku.

Debata filmoznawcza: Wezwanie do przygody. Jak odnieść sukces i zachować niezależność w polskim kinie?

W klasycznych scenariuszach bohaterowie opuszczają bezpieczny świat, by osiągnąć dojrzałość, doświadczyć próby charakteru i odnieść sukces na przekór przeciwnościom losu. W podobnych kategoriach da się opisać drogę artystów, którzy – z uczelnianym dyplomem w kieszeni – ruszają, by zawalczyć o pozycję w tyleż ekscytującej, co pełnej wyzwań i pułapek branży filmowej. W jaki sposób zachować artystyczną niezależność pośród komercyjnych pokus? Jak poradzić sobie z presją, która pojawia się po osiągnięciu pierwszych sukcesów? Jaką metodą odróżnić prawdziwych przyjaciół od podszywających się pod nich antagonistów? Na te i inne pytania postarali się odpowiedzieć nagradzani twórcy Paweł Maślona („Atak paniki”, „Kos”) i Kamila Tarabura („Absolutni debiutanci”, „Rzeczy niezbędne”), podczas spotkania, które odbyło się 14 marca w Bibliotece na Koszykowej. Rozmowę poprowadził krytyk filmowy Piotr Czerkawski.

Za tamtymi drzwiami – rozmowa ze Sławomirem Rogowskim

26 lutego 2025 roku w Bibliotece na Koszykowej odbyło się spotkanie z dr Sławomirem Rogowskim, autorem zbioru opowiadań „Za tamtymi drzwiami” (Muza – Warszawskie Wydawnictwo Literackie, Warszawa 2024). Nasz gość to człowiek wielu talentów i pełnionych ról zawodowych: medioznawca, nauczyciel akademicki na UW, autor książek beletrystycznych i opracowań naukowych, producent filmowy i telewizyjny, reżyser filmów dokumentalnych, a od sierpnia 2024 roku wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego.

Autor opowiedział m.in. o fabule swojej najnowszej książki, o tym, co konstruuje naszą pamięć, zależnościach miedzy fikcją literacką i prawdą historyczną, tożsamości lokalnej, złożonych meandrach ludzkiej psychiki oraz o tym, co otwierają albo zamykają tytułowe „tamte drzwi”.

Rozmowę poprowadziła dr Anna Karczewska (Dział Nowości Wydawniczych i Wydarzeń Kulturalnych).

Spotkanie autorskie z Czesławem Witkowskim wokół książki „Garnizon Warszawa. Życie wojskowe przedwojennej stolicy”

27 lutego 2025 roku w Bibliotece na Koszykowej odbyło się spotkanie autorskie z Czesławem Witkowskim, autorem książki pt.: „Garnizon Warszawa. Życie wojskowe przedwojennej stolicy”. Spotkanie poprowadził Piotr Kitrasiewicz.

Przedwojenna Warszawa była miejscem stacjonowania wielu oddziałów wojskowych oraz działania licznych instytucji i zakładów wojskowych. Warszawski garnizon należał do największych i najbardziej prestiżowych w ówczesnej Polsce. Jego wyjątkowość wynikała przede wszystkim z jego stołecznego charakteru. Codzienne funkcjonowanie oddziałów wojskowej załogi garnizonu przeplatane było uczestnictwem w licznych uroczystościach o charakterze centralnym, okręgowym i lokalnym. Żołnierze garnizonu byli również świadkami licznych wydarzeń, które przeszły do historii miasta. Towarzyszyli mu od momentu narodzin polskiej państwowości w listopadzie 1918 roku aż do obrony miasta we wrześniu 1939 roku.

Książka „Garnizon Warszawa. Życie wojskowe przedwojennej stolicy” ma charakter swoistego kalejdoskopu prezentującego warszawski garnizon w całej złożoności. Począwszy od ukazania jego tradycji i okoliczności odrodzenia u progu II Rzeczypospolitej poprzez zaprezentowanie bogactwa istniejących na jego obszarze różnorodnych podmiotów wojskowych aż po przedstawienie wielu aspektów jego codziennego funkcjonowania. Oprócz istotnej wiedzy czytelnik pozna cytaty ze źródeł historycznych, adresy instytucji wojskowych, personalia osób związanych z garnizonem oraz liczne ciekawostki. Dodatkowym walorem książki są liczne fotografie (ok. 200), prezentujące codzienność życia garnizonowego.

Książka przeznaczona jest dla licznego grona pasjonatów historii Warszawy, dziejów wojskowości oraz II Rzeczpospolitej. Stanowi ważne uzupełninie wiedzy historycznej o wątki dotyczące życia wojskowego, np. dane adresowe mogą zachęcać do organizowania wycieczek śladami przedwojennego warszawskiego garnizonu.

Czesław Witkowski – doktor nauk humanistycznych; absolwent Wydziału Filozoficzno-Historycznego Uniwersytetu Łódzkiego; specjalizuje się w historii wojskowości polskiej pierwszej połowy XX wieku, w szczególności organizacją terytorialną Wojska Polskiego w Warszawie i na obszarze Mazowsza. Autor licznych artykułów poświęconych m.in. funkcjonowaniu przedwojennej administracji wojskowej, działalności organizacji paramilitarnych, roli wojska w życiu społeczno-politycznym i biografistyce wojskowej oraz kilku książek, m.in. „Majowy zamach stanu”, „71 pułk piechoty w latach 1918–1939”, „Ze strzelnicy na raut”.

Premiera na Koszykowej: Spotkanie z Izabelą Janiszewską

25 lutego w Bibliotece na Koszykowej odbyło się pierwsze w 2025 roku spotkanie autorskie z cyklu „Premiera na Koszykowej”. Naszym gościem była Izabela Janiszewska – autorka znakomitych powieści gatunkowych. Pisarka zasłynęła bestsellerową trylogią kryminalną o komisarzu Brunonie Wilczyńskim i dziennikarce Larysie Luboń – „Wrzask” (2020), „Histeria” (2020), „Amok” (2021). Talentu dowiodła w kolejnych tytułach, pisanych już poza wspomnianym cyklem: „Niewybaczalne” (2021), „Apartament” (2022), „Ludzie z mgły” (2023), „W szponach” (2023), „Noc kłamstw” (2024). Izabela Janiszewska doskonale odnajduje się zarówno w rozwijaniu tych samych postaci z powieści na powieść, jak i w tworzeniu fabuł zamkniętych w ramach jednej książki. W swoich dziełach klarownie łączy elementy sensacji, kryminału i thrillera, potrafi czerpać z autentycznych historii, które podporządkowuje fabule.

Najnowsza powieść pt. „Wrzenie” (CZWARTA STRONA Grupa Wydawnictwa Poznańskiego, 2025) łączy dwa twórcze oblicza pisarki. Oto bowiem w zupełnie nowej historii pojawia się dawno niewidziana bohaterka, o której była już mowa – Larysa Luboń. Tym razem nie występuje jednak w roli dziennikarki śledczej – przynajmniej nie od razu. Spełnia się jako nocna taksówkarka. Dokąd zaprowadzi ją kolejny, może ostatni kurs?

Spotkanie z autorką poprowadził dr Paweł Jaskulski.

„Autentyczność to jednak potworna klisza” – spotkanie z Ignacym Karpowiczem

20 lutego gościem Biblioteki na Koszykowej był Ignacy Karpowicz, który bardzo nie lubi, kiedy nazywa się go „jednym z najciekawszych współczesnych pisarzy”, choć jest nim niewątpliwie. Na swoim prozatorskim koncie ma już dziesięć książek (zadebiutował w 2006 powieścią „Niehalo”, ostatnia, „Ludzie z nieba”, ukazała się w 2024 roku), w których eksploruje różne światy, od Podlasia, przez Etiopię i Olimp po dystopijną Polskę przyszłości, i prowadzi spektakularne eksperymenty językowe. Inspiracji do napisania „Ludzi z nieba” dostarczyły mu biografie legendarnych lotników – Franciszka Żwirki i Stanisława Wigury.

Z pisarzem na temat najnowszej powieści, ale też relacji między prawdą a zmyśleniem, prawach do cudzych i własnych życiorysów oraz o wielu innych rzeczach porozmawiała literaturoznawczyni i krytyczka literacka Katarzyna Sawicka-Mierzyńska.

Debata filmoznawcza: Ciągła prosperita, mała stabilizacja czy pełzająca recesja? Jaki jest stan polskiego kina?

Jak właściwie jest ze współczesnym polskim kinem, dobrze? Parafrazując Skrybę z „Asteriksa i Obeliksa” należałoby pewnie odpowiedzieć: „Nie ma tak, że dobrze albo niedobrze”. Z jednej strony rodzime filmy wciąż bywają doceniane na festiwalach i lądują na oscarowych shortlistach, a z drugiej nadszarpnęły zaufanie widowni, która odpływa z kin do streamingu, a także krytyki zarzucającej twórcom schematyczność i brak skłonności od eksperymentowania. Skąd biorą się te problemy i jak sobie z nimi poradzić? W czym, niezależnie od bolączek, tkwi siła polskiego kina i gdzie upatrywać szans na rozwój jego potencjału? Na te i inne pytania spróbowaliśmy odpowiedzieć w towarzystwie znakomitych gości – dyrektorki artystycznej FPFF w Gdyni Joanny Łapińskiej oraz pisarza i dziennikarza Krzysztofa Vargi. Rozmowę poprowadził krytyk filmowy Piotr Czerkawski. Wydarzenie odbyło się 24 stycznia 2025 roku o godzinie 18:00 w sali im. Stanisławów Kierbedziów.

Samotni, smutni, zmęczeni. Czego potrzebują dziś dzieci i nastolatki i czy książki mogą im w tym pomóc

25 czerwca 2025 w naszej Bibliotece odbyły się warsztaty dla bibliotekarzy, które przeprowadziła Roksana Jędrzejewska-Wróbel, autorka cenionych i lubianych przez czytelników książek dla dzieci i młodzieży.

Jak rozmawiać z dziećmi o emocjach i współczesnym świecie? Czy literatura dla młodzieży ma jeszcze sens? Jak sprawić, żeby książka stała się pretekstem do rozmowy? Warsztaty oparte były o książki autorstwa Roksany Jędrzejewskiej-Wróbel – te z serii „Siedem szczęśliwych. Baśnie nie dość znane” oraz powieści „Stan splątania” i „W krainie snów”.