Archiwum autora: Katarzyna Olszewska

Strach ma twoje oczy

Autorka: Agnieszka Ewa Rybka
Wydawnictwo Feeria
Łódź 2023

„Strach ma twoje oczy” to druga publikacja autorki, która w 2022 roku zadebiutowała książką dla dzieci „Dziewczynka z wielkimi marzeniami”. Powieści są całkowicie odmienne, czy pod względem adresata, czy gatunku literackiego, łączy je jednak temat niedoskonałego macierzyństwa, który wydaje się szczególnie zajmować pisarkę. Wątek skomplikowanej relacji między matką a dzieckiem, może okazać się kluczowy, zarówno dla lektury pierwszej książki, jak i thrillera, stanowiącego przedmiot tejże recenzji.

Charlotte, znana lekarka, wróciwszy do domu z wyjazdu służbowego, przyłapuje męża na popełnieniu brutalnego przestępstwa i sama cudem unika śmierci. Mocny początek stanowi zaledwie przedsmak tego, co autorka funduje czytelnikowi na kolejnych stronach powieści. Kobieta ucieka z Islandii do Australii, by dotrzeć do mieszkającej tam córki. Bohaterka zamierza wraz z nastolatką dostać się do Teksasu, który wydaje się jedynym bezpiecznym miejscem. Kobiety nieustannie czują na plecach oddech ścigającego je mężczyzny, który do niedawna był dla nich kochanym mężem i ojcem. Na jaw wychodzą kolejne, mrożące krew w żyłach fakty z przeszłości. Dodatkowo, sytuacji nie ułatwia skomplikowana relacja pomiędzy matką i córką, a także niespodziewane konsekwencje romansu, w który uwikłała się główna bohaterka.

Umiejętnie dozowane w retrospekcjach informacje sprawiają, że thriller trzyma czytelnika w napięciu do ostatniej strony. Co prawda, końcowe rozdziały książki przestają przypominać dreszczowiec i zmierzają w stronę powieści obyczajowej, lecz być może jest to celowy zabieg, który ma zwiększyć siłę rażenia zakończenia opowieści. Książka bardzo udana. Polecam. Okładka miękka, klejona.

Czytaj dalej →

Spaleni w ogniu

Autor: Jaume Cabré
Wydawnictwo: Marginesy
Warszawa 2023

Nowa książka katalońskiego prozaika i wykładowcy akademickiego, autora m. in. głośnej powieści „Wyznaję” (P. 5/13) oraz prezentowanego jakiś czas temu zbioru opowiadań „Kiedy zapada mrok” (P. 12/19).

Główny bohater, Ismael, wychowywany przez chorego psychicznie ojca, trafia do placówki opiekuńczej, dzięki czemu udaje mu się zdobyć wykształcenie i podjąć pracę nauczyciela. Pewnego dnia, podczas wizyty w pasmanterii, spotyka koleżankę z dziecięcych lat. Leo wytrąca mężczyznę z marazmu i ubarwia jego szarą egzystencję. Pomiędzy bohaterami zaczyna kiełkować uczucie, które ma szansę ogrzać ich okaleczone cierpieniem dusze. Niestety, kolejne przypadkowe spotkanie całkowicie zmienia trajektorię życia Ismaela. Bohater budzi się w szpitalu, po wypadku samochodowym, którego nie pamięta. Nie przypomina sobie również większości szczegółów na własny temat. Miejsce, w którym przebywa, wywołuje niepokój, dlatego skołowany mężczyzna ucieka i otrzymuje pomoc od nieznajomej kobiety. Czy Ismaelowi uda się poukładać fragmenty przeszłości w jedną całość i rozplątać sieć intryg, w którą wpadł? Bohater, niczym ćma, błądzi w ciemności, szukając światła. Zmierzenie się z lękami, drzemiącymi w podświadomości, wydaje się nieuchronne i wcale nie gwarantuje sukcesu.

Autor książki przeplata wydarzenia fabularne sennymi majakami i miniaturowymi powiastkami filozoficznymi, których bohaterem jest dzik – alter ego Ismaela. Komizm słowny, błyskotliwe dialogi, zabawne literackie nawiązania i kryminalna zagadka to kolejne mocne strony utworu. Ponadto uważny czytelnik wyłuska z tekstu maksymy, m. in. „każdy w życiu robi to, na co go stać, i nikt (…) nie rodzi się z głową pełną mądrości”. Książka godna polecenia. Oprawa twarda, szyta.

 

Czytaj dalej →

Wiara i ojczyzna. Katolicyzm, nowoczesność i Polska

Autor: Brian Porter-Szücs
Wydawnictwo: Filtry
Warszawa 2022

„Wiara i ojczyzna” to kolejna, poświęcona Polakom rozprawa amerykańskiego historyka o polskich korzeniach. Poprzednia praca, „Całkiem zwyczajny kraj”, była prezentowana na przeglądzie (P. 7/21). Najnowsza książka koncentruje się na problemie tzw. polskiej tożsamości narodowej.

Badacz, podejmując rozważania na temat związku polskości z religią, zakłada, że utożsamianie Polaka z katolikiem wynika ze sposobu konstruowania narracji o dziejach kraju. Historyk podważa tezę o odwiecznej wierności Polaków religii chrześcijańskiej, prezentując m. in. przykłady narzucania katolicyzmu poprzez dekrety sejmowe. Każdy rozdział książki jest poświęcony innemu problemowi z zakresu rozważań o tożsamości. Pierwszy rozdział mówi o znaczeniu instytucji kościoła dla społeczeństwa, drugi – o religii rozumianej jako kodeks moralny, trzeci – o niedopasowaniu nauki Kościoła do postępu cywilizacyjnego i o koncepcji narodowego mesjanizmu. Kolejne rozdziały dotyczą m. in. burzliwego romansu Kościoła i polityki, rzekomego spisku żydowskiego, wycelowanego w chrześcijaństwo oraz ogłoszenia Matki Boskiej królową Polski.

Książka stanowi obszerne źródło wiedzy o przemianach, zachodzących w kościele katolickim. Perspektywa badacza, żyjącego poza granicami Polski, dodaje rozważaniom świeżości i niezależności. Kolejnymi zaletami rozprawy są wykresy, przystępny język oraz
żywo prowadzona narracja. Publikacja zawiera przypisy, bibliografię i indeks osobowy. Okładka twarda, szyta. Zdecydowanie polecam.

Czytaj dalej →

Arystoteles i Dante przepadają w toni życia

Autor: Benjamin Alire Sáenz
Wydawnictwo: Wydawnictwo Poznańskie – We Need Ya
Poznań 2023
Poziom: BD IV

Książka stanowi kontynuację docenianej przez krytyków i wielokrotnie nagradzanej powieści „Arystoteles i Dante odkrywają sekrety wszechświata” (tom nie był prezentowany na przeglądzie). Pisarz często nawiązuje do poprzedniego tekstu, by jeszcze raz pochylić się nad problemem zagubienia, inności czy miłości.

Powieść składa się z pięciu części, a każda z nich ukazuje kolejny etap przemiany głównego bohatera. Pierwsza część opowiada o zagubieniu nastoletniego Ariego, który odkrywa w sobie miłość do innego chłopaka. Uczucie przynosi szczęście, ale sprowadza również ból. Świat wyrzuca poza nawias ludzi takich, jak tytułowi bohaterowie. Życie wydaje się niesprawiedliwe i okrutne. Druga część to obraz powolnego odkrywania własnej tożsamości. Arie dostrzega piękno uczucia, które narodziło się w jego sercu i pozwala mu się rozwijać. W trzeciej części bohater decyduje się na coming out. W rzeczywistości, w której nie ma dla nas miejsca, trzeba znaleźć sobie bezpieczny dom, a dom to przyjaciele i rodzina. Czwarta część książki ukazuje walkę Ariego z demonami, drzemiącymi w jego duszy, natomiast ostatnia – odpowiada na pytanie o możliwość akceptacji Innego przez społeczeństwo oraz o sens życia, które nie zawsze jest piękne.

Książka pozwala czytelnikowi spojrzeć na świat z perspektywy kogoś, kto odbiega od tak zwanej normalności. Ważniejsze niż temat powieści, okazuje się jej uniwersalne przesłanie, mówiące o wartości każdego ludzkiego życia. Warto zwrócić uwagę na doskonałą alegorię świata jako mapy, której utarte szlaki prowadzą niekiedy w bardzo złe miejsca. Nadchodzące pokolenia to kartografowie, którzy mają szansę nakreślić nowe drogi i nadać mapie nowy kształt.

Publikacja – tak, jak wszystkie, wydane pod szyldem We Need Ya – skierowana jest do tzw. młodych dorosłych. Zdecydowanie polecam. Okładka miękka, klejona.

Czytaj dalej →

Naprawdę chcę to ciasto!

Autor: Simon Philip
Ilustratorka: Lucia Gaggiotti
Wydawnictwo: Dwukropek
Warszawa 2023
Poziom: BD O/I

Trzecia książka w dorobku brytyjskiego twórcy literatury dziecięcej. Poprzednie książki „Naprawdę chcę krzyczeć” (P. 19/22) i „Być jak Bernard” (P. 11/20) były prezentowane na przeglądzie.

Tytułowe ciasto stanowi obiekt westchnień dziewczynki, która dostrzega deser, stojący samotnie na kuchennym stole. Bohaterka postanawia „zjeść to cudo”, jednak w ostatniej chwili zauważa kartkę od mamy z napisem „Nie jedz tego ciasta!”. Tak rozpoczyna się arcytrudny sprawdzian silnej woli. Dziewczynka próbując zapomnieć o pokusie, podejmuje szereg różnorodnych działań: czyta książkę, tresuje psa, bawi się, uprawia sport, słucha muzyki, a nawet zawiązuje sobie oczy. Ostatecznie bohaterka ponosi klęskę i zjada całe ciasto. Wizja trudnych przeprosin i poczucie winy powodują, że postanawia naprawić swój błąd. Czy uda jej się wybrnąć z kłopotliwej sytuacji? Efekt może przerosnąć najśmielsze oczekiwania.

Książka godna polecenia nie tylko łakomczuchom. Pełen humoru wierszowany tekst doskonale uzupełniają zabawne ilustracje. Oprawa twarda, szyta.

Czytaj dalej →

Z kamienia i kości

Autorka: Berengere Cournut                                        Wydawnictwo: Biuro Literackie

„Z kamienia i kości” to pierwsza, przełożona na język polski, powieść francuskiej poetki i pisarki. Zafascynowana alternatywnymi wizjami rzeczywistości artystka tym razem zaprasza czytelnika do onirycznego świata Innuitów – rdzennych mieszkańców Arktyki.

Główną bohaterką książki jest Uqsuralik – młoda dziewczyna, którą pęknięcie kry rozdziela z rodziną i skazuje na samotną wędrówkę przez śnieżną pustynię. Świat, który ją otacza, początkowo nie wydaje się przyjazny. Surowy klimat, groźne żywioły, potężne siły przyrody wymagają od niej wytrzymałości i odwagi, ale również pokory i szacunku do wszystkich istot, napotkanych na drodze. Arktyczną przestrzeń zamieszkują bowiem nie tylko ludzie, ale również duchy, o czym przypominają co jakiś czas pojawiające się w tekście poetyckie fragmenty, nawiązujące do tradycyjnych eskimoskich pieśni. Mistycyzm przenika każdą płaszczyznę ludzkiego życia, uwidacznia się podczas codziennych czynności czy polowania, w czasie narodzin dziecka, choroby lub kontemplacji przyrody. Bohaterka walczy o przetrwanie, a kolejne etapy wędrówki, sygnalizują zachodzące w niej przemiany wewnętrzne. Uqsuralik dojrzewa jako kobieta, uczy się funkcjonować w patriarchalnej społeczności, obcuje z duchami i dąży do harmonii ze światem. Czy czeka ją dobry los? Czas pokaże, ponieważ – jak zaznacza jedna z bohaterek powieści – „Potężne kobiety / Wystawiają się / Na wielkie niebezpieczeństwa”.

Niewątpliwym atutem książki jest przybliżenie czytelnikom oryginalnej kultury, wierzeń i zwyczajów Innuitów – potomków dawnych wędrownych ludów Arktyki. Fabułę wzbogacają doskonałe opisy krajobrazów, które powinny zadowolić nawet najbardziej wymagającego czytelnika. Polecam.

Oprawa miękka, klejona. Fotografie ukazujące życie Innuitów na ostatnich stronach publikacji.

 

Zima w świecie przyrody

Autor: Patrycja Zarawska
Grupa Wydawnicza Foksal

Poziom: BD I/II

„Zima” to czwarty tom serii, opowiadającej o polskiej przyrodzie i jej przemianach na przestrzeni kolejnych pór roku. Autorką książki jest Patrycja Zarawska, znana szerszemu gronu odbiorców, jako miłośniczka i uważna obserwatorka natury. Dorastająca w Bieszczadach pisarka zna mnóstwo ciekawostek o zwyczajach zwierząt i oryginalnych cechach roślin. Autorka zwraca uwagę nawet na najdrobniejsze elementy świata przyrody i apeluje o szacunek do miejsca, w którym żyjemy.

Książka podpowiada, jak przygotować się do obserwacji otoczenia, gdzie szukać śladów zostawionych przez zwierzęta i jak rozpoznać ich poszczególne gatunki. Czytelnik znajdzie tu odpowiedź na pytanie, gdzie raki zimują, kto spędza zimę w podziemnych kryjówkach, a kto szuka schronienia pod naszym dachem, a także czy należy dokarmiać ptaki lub inne zwierzęta i jak to zrobić, by im nie zaszkodzić. Zdjęcia i opisy występujących w Polsce gatunków drzew i krzewów uzupełniają zdominowany głównie przez ptaki zimowy krajobraz, czyniąc go jeszcze bardziej wielobarwnym i różnorodnym. Empatyczny stosunek narratorki do natury oraz prosty język opisu, którego używa, pozwala zrozumieć małemu odbiorcy, że każdy napotkany podczas spaceru patyk i listek ma znaczenie, ponieważ może stać się pokarmem dla głodnego stworzenia albo budulcem jego kryjówki.

Niewątpliwą zaletą publikacji jest jej nienachalny wymiar dydaktyczny. Autorka, niby mimochodem, bardzo dyskretnie podsuwa odbiorcy pojęcia, takie jak fraktale, śryż czy szreń, dymorfizm płciowy albo hibernacja. Tekst zawiera również porady na temat lepienia bałwana, wykonania naturalnych świątecznych ozdób i budowania karmników.

Zimowy świat, który z pozoru wydaje się uśpiony, ożywa na kartach tej książki, zarówno dzięki uwrażliwiającej narracji, jak i atrakcyjnej szacie graficznej. Wybranym fotografiom towarzyszą kody QR, które sprawiają, że zafascynowany przyrodą czytelnik może nie tylko zobaczyć zwierzęta, ale również je usłyszeć.

Oprawa twarda, szyta; tekst zawiera podkreślenia, pomagające w zapamiętaniu trudnego słownictwa.