Archiwum autora: Katarzyna Olszewska

Azyle, nisze i enklawy

Autor: Jakub Szczęsny
Wydawnictwo: Muzeum Sztuki Nowoczesnej
Warszawa 2023

Zbiór esejów napisanych przez architekta, który sam popełnił kilka nietypowych i kontrowersyjnych projektów, m. in. najwęższy dom świata. Przygotowane przez niego teksty razem tworzą opowieść o kilkunastu niezwykłych pomysłach architektonicznych z różnych epok i krajów – łączy je idea zbudowania nie tylko nowego budynku, osiedla czy wioski, lecz także wspólnoty i nowej rzeczywistości, miejsca najlepszego dla żyjących w nim ludzi. Czy udaje się zrealizować pomysły wizjonerów przywołanych w książce? Tak, jednak ich końcowy efekt często odbiega od początkowych zamiarów. Autor opisuje m. in. jezuickie osady dla Indian Ameryki Południowej, komunę amerykańskiej sekty pragnącej stworzyć nadczłowieka, francuski robotniczy familister, sanatoria helioterapeutyczne, moskiewski Narkomfin, idealne miasta Mussoliniego na mokradłach czy metropolie stawiane dla odmiany na pustyni. Większość z ukazanych w książce pomysłów pomija jednak dwa podstawowe aspekty, gwarantujące zadowolenie i trwałość, mianowicie zgodę ludzi zamieszkujących daną przestrzeń oraz harmonię ze środowiskiem naturalnym, lokalną fauną i florą.

Eseje Jakuba Szczęsnego opowiadają nie tylko o budowlach, również o ideach, społecznych ruchach, marzeniach, społecznych eksperymentach i niefortunnych pomyłkach. Książka zaciekawi nie tylko osoby zainteresowane projektowaniem przestrzeni czy architekturą. Teksty są napisane lekko, ze swadą i poczuciem humoru, widocznym także w ciekawej szacie graficznej. Polecam. Oprawa miękka, szyta.

Czytaj dalej →

Dziewczynka w lustrze

Autorka: Katalin Tasi
Ilustratorka: Hajnalka Szimonidesz
Wydawnictwo: No Bell
Konstancin-Jeziorna 2023
Poziom: BD I

Ciekawa propozycja z kręgu literatury węgierskiej od Wydawnictwa No Bell. „Dziewczynka w lustrze” to skierowana do dzieci poetycka proza poświęcona kobietom: córkom, wnuczkom, matkom, babciom, siostrom i przyjaciółkom, czyli wszystkim postaciom, jakie hipotetycznie może przybrać dziewczynka w ciągu całego cyklu życia. To także opowieść o domu, relacjach i o więzi międzypokoleniowej, która znacząco wzbogaca życie każdego: małego i dużego członka rodziny. Tytułowa bohaterka opisuje w książce swoich bliskich: silnego tatę, piękną mamę, dziadka – niegdyś sławnego piłkarza, chorą babcię, która pięknie czyta bajki, ale pewnego dnia znika oraz siostrę, która ma włosy złote jak księżniczka. Mała narratorka podejmuje także refleksję nad przemijaniem oraz źródłem dobra i zła w człowieku. Całość podana w przystępnej dla dzieci formie, okraszona ciekawymi, całostronicowymi ilustracjami, ciepła w odbiorze i kojąca w treści. Polecam. Oprawa twarda, szyta.

Frycek Chopin

Autor: Jakub Skworz
Ilustratorka: Agata Piwińska
Wydawnictwo: Zysk i S-ka
Poznań 2023
Poziom: BD III

Najnowsza publikacja Jakuba Skworza, nawiązująca do cyklu „Wciągające książki o wielkich Polakach”, w którym ukazuje się m. in. tekst pisarza zatytułowany „Adaś Mickiewicz” (P. 21/17). „Frycek Chopin” co prawda do tegoż cyklu nie należy, jednak przedstawia biografię słynnego kompozytora, jego dzieciństwo, rozwój kariery, sukcesy, ale również trudy życia na emigracji oraz wielką, niespełnioną miłość do panny Konstancji. Opowieść o tytułowym Frycku rozwija się w książce równolegle z historią współczesnej rodziny, która spotyka się przed świętami Bożego Narodzenia w domu dziadków. Bohaterowie mają swoje problemy, ich relacje nie zawsze układają się idealnie a na jaw wychodzą ukrywane od lat żale i błędy. Trudności pomoże pokonać miłość i wzajemna życzliwość, a także nieco magiczny świąteczny nastrój, panujący w domu, choć nie obejdzie się bez trudnych rozmów czy wzruszających momentów.

Książka stanowi udany projekt łączący zadanie popularyzowania wiedzy o wielkim polskim kompozytorze oraz promowania pozytywnych wartości takich, jak rodzina czy miłość. Fabuła, w którą autor zręcznie wplata wątek biograficzny Chopina rzeczywiście wciąga, całość napisana ładnym stylem, bardzo dobrze oddany klimat epoki. Polecam. Oprawa miękka, klejona.

Czytaj dalej →

Tylko one. Polska sztuka bez mężczyzn

Autorka: Sylwia Zientek
Wydawnictwo: Agora
Warszawa 2023

Kolejna książka Sylwii Zientek, którą znamy głównie z biografii i powieści historycznych – ostatnio „Lunia i Modigliani” (P. 1/23). „Tylko one” to zbiór dwudziestu portretów polskich artystek, tworzących na przestrzeni wieków – tych najbardziej znanych (Magdalena Abakanowicz, Olga Boznańska, Zofia Stryjeńska, Tamara Łempicka czy Alina Szapocznikow) oraz nieodkrytych lub niesłusznie zapomnianych. Autorka przybliża czytelnikowi życiorysy kobiet sztuki, ich twórczość i kręte drogi kariery, wreszcie programy artystyczne, teksty ilustruje materiałem fotograficznym i opatruje bibliografią. Czy Sylwii Zientek udaje się zaprezentować ogrom dorobku kobiet? Chyba tak, poza tym książka bardzo dobrze realizuje cele jakie stawiamy przed literaturą popularnonaukową, inspiruje do dalszych poszukiwań, odsłania nieodkryte jeszcze pola sztuk pięknych, a także stanowi udaną rozrywkę. Dużą zaletą opracowania jest barwy, nieco gawędziarski styl autorki oraz rzetelny research poprzedzający proces pisania biografii. Bardzo polecam – szczególnie urzekły mnie historie Elisabeth Jerichau-Baumann i Estery Karp. Oprawa miękka, szyta.

Czytaj dalej →

Parker

Autor adaptacji: Darwyn Cooke, Ed Brubaker, Sean Phillips
Wydawnictwo: Nagle!
Katowice 2023

Komiksowa adaptacja kryminalnego cyklu powieściowego Richarda Starka o przygodach bohatera popularnego w latach 60-tych ubiegłego wieku. Parker zapisuje się w historii amerykańskiej literatury jako największy twardziel i najskuteczniejszy złodziej, człowiek bezwzględny a mimo tego wzbudzający sympatię czytelnika. Poprzednio prezentowaliśmy poświęconą mu powieść graficzną „Łowca” (P. 20/14), dziś pochylamy się nad ostatnim akordem opowieści, na który składają się trzy historie: „Łup, „Śmiertelna pułapka”, Jutro, jutro i znów jutro” (ostatni utwór wyróżnia się stylistycznie i jest przygotowany przez Eda Brubakera i Seana Phillipsa).

Czytelnik odnajdzie na kartach komiksu wszystko to, co powinno znaleźć się w klasycznym kryminale – kilku przestępców, plan zbrodni i plan ucieczki, bijatyki, strzelaniny, zagadkę i dużą dawkę ryzyka. Tytułowy Parker to typowy antybohater, niezwykle groźny i trudny do pokonania – tu cytat: „Parker nie miał przy sobie broni. Tylko ręce” (s. 26). Mężczyzna jest niebezpieczny, skryty, ale też zabójczo przystojny, co nie uchodzi uwadze kobiet lubiących niegrzecznych chłopców. Komiks nie zawiera wątków romantycznych, ale pojawi się trochę nagości. Warto zwrócić uwagę na oszczędną kreskę ilustratora, dwu- lub trzykolorową paletę barw i eksperymentowanie z narracją. Obok tradycyjnych umieszczono nieme, horyzontalne kadry; całość osadzono w estetyce klasycznych amerykańskich komiksów okraszonej czarnym humorem. Publikacja oddaje zarówno klimat ciemnych uliczek Nowego Jorku, jak i małego miasteczka. Komiks polecam pełnoletniemu odbiorcy ze względu na przemoc i wulgarne słownictwo, na końcu wspomnienia i anegdoty o Darwynie Cooke’u oraz seria jego całostronicowych ilustracji do powieści „Drapieżca”. Duży format, oprawa twarda, szyta.

Czytaj dalej →

Ostatni niedźwiedź

Autorka: Hannah Gold
Ilustrator: Levi Pinfold
Wydawnictwo: Wilga
Warszawa 2023
Poziom: BD II

Mądra i wzruszająca opowieść spowita w nieco baśniową aurę. Autorka tekstu, brytyjska pisarka kocha zwierzęta, bardzo dużo mówi także o konieczności troski o naszą planetę. Ekologiczne przesłanie, które wyraźnie widać w książce będzie pojawiać się także w kolejnych publikacjach artystki. „Ostatni niedźwiedź” to jej pierwsza przetłumaczona na język polski publikacja, poza tym stanowi ona bardzo udany moim zdaniem debiut literacki.

Bohaterowie powieści to duet: ojciec i córka. On to zamknięty w sobie naukowiec, zaś ona – kochająca przyrodę jedenastolatka. April Wood miewa problemy z relacjami towarzyskimi, jej kontakty z ojcem również trochę kuleją. Wisi nad nimi cień żałoby po śmierci mamy, która kilka lat wcześniej ginie w wypadku samochodowym. Pewnego dnia, gdy ojciec otrzymuje propozycję półrocznego pobytu badawczego na bezludnej Wyspie Niedźwiedziej, April widzi w tym szansę na zacieśnienie więzi, ojciec zdaje się traktować to jako ucieczkę przed drążącym jego duszę smutkiem. Ostatecznie we dwoje lądują na wyspie, położonej gdzieś pomiędzy Norwegią a archipelagiem innych wysp niedaleko bieguna północnego. U April radość z przebywania w tak niezwykłym miejscu miesza się z samotnością i poczuciem odtrącenia, jednak nastolatka nie spodziewa się, że na lodowym odludziu spotka wyjątkowego przyjaciela i że nawzajem uratują sobie życie.

„Ostatni niedźwiedź” to pięknie opowiedziana historia o uczuciach, drzemiących w zranionej ludzkiej duszy. Ukazana w powieści przyjaźń pomiędzy dziewczynką i niedźwiedziem uczy empatii, podkreśla jedność człowieka z dziką naturą i udowadnia, że zawsze można coś zrobić, by choć trochę ulepszyć świat. Bardzo polecam. Oprawa miękka, klejona.

Czytaj dalej →

Upiory znad trzęsawiska

Autor: Dominik Łuszczyński
Ilustrator: Tomasz Kaczkowski
Wydawnictwo: Mamania
Warszawa 2023
Poziom: BD II

Czwarta część cyklu dreszczowców dla dzieci pt. „Strachociny”. Poprzednie tomy do nas nie dotarły, ale każdy z nich można czytać niezależnie od siebie. Bohaterowie „Upiorów znad trzęsawiska” to czwórka przyjaciół: Ula, Damian, Patryk i Antek, którzy wspólnie wybierają się na biwak z okazji zakończenia wakacji. Niestety nastolatce od rana towarzyszy złe przeczucie i niczym nieuzasadniony niepokój. Dotarłszy na miejsce, chłopcy rozbijają namioty, a Ula niechcący uwiecznia na fotografii coś, czego wolałaby nie zobaczyć. Wyłaniająca się z lasu gęsta mgła to pierwszy sygnał, że okolica nie należy do przyjaznych i bezpiecznych. To, co pojawia się wraz z mgłą tylko potwierdza obawy bohaterów, na domiar złego znikają bez śladu pierwsze postacie – rodzice dziewczyny. Bohaterom pozostaje już tylko ucieczka, o ile w ogóle będzie ona możliwa na trzęsawisku pełnym upiorów nie z tego świata.

Powieść trzyma w napięciu od pierwszych stron i na pewno spodoba się fanom mocnych wrażeń. Autor po mistrzowsku buduje grozę, dostosowując jej skalę do wieku odbiorcy. Dziwne stwory, uproszczona wersja arcywroga, tajemnica do rozwiązania i niepokonana siła przyjaźni to znaki rozpoznawcze tej książki. Nie bez przyczyny widniejący na okładce tytuł serii zapisano czcionką, która nasuwa skojarzenia z serialem i komiksem „Stranger Things”, ale to już propozycja dla nieco starszej młodzieży. Bardzo polecam publikację młodym nastolatkom. Oprawa twarda, szyta.

Pani Drozdowa

Autor: Józef Wilkoń
Ilustrator: Józef Wilkoń
Wydawnictwo: Tatarak
Warszawa 2023
Poziom: BD I

Przepiękna historia jednej miłości opowiedziana przez Józefa Wilkonia – cenionego malarza, grafika, rzeźbiarza, ilustratora książek dla dzieci i dorosłych. Bohaterami opowieści artysta czyni wyjątkowe ptaki. Pan Drozd to utalentowany śpiewak, uwielbiany przez swoją publiczność. Pewnego dnia jego śpiew przywołuje Panią Drozd, która zasłuchawszy się w piękną melodię, towarzyszy przez chwilę wykonawcy w jego podróży. Uczucie, które stopniowo rodzi się pomiędzy nimi przechodzi etap tęsknoty, oczekiwania, nadziei, by wreszcie rozkwitnąć pełnią rodzinnego, domowego szczęścia. Ważną rolę w tekście pełni dom, który jest nie tylko schronieniem dla jego mieszkańców. Dom przechodzi zmiany. Ten pierwszy, zbudowany wspólnie, pozwala założyć rodzinę i cieszyć się sobą. Niestety z biegiem czasu pojawiają się nowe potrzeby, dom się rozrasta o kolejne pokoje dla pisklęcia czy gości. Para drozdów dba o to, by zawsze było u nich przyjemnie i bezpiecznie, remontuje, naprawia usterki i coraz mniej czasu zostaje na celebrowanie wspólnie spędzanych chwil. Okazuje się, że wygodny, imponujący dom nie gwarantuje szczęścia, do tego potrzebna jest bliskość drugiej, drogiej nam istoty.

Książka wyróżnia się wśród najnowszych propozycji z kręgu literatury dziecięcej. Autor tworzy filozoficzną przypowiastkę, która płynie nieśpiesznym rytmem, pozwalając odbiorcy nie zgubić się we własnych myślach. Mądre przesłanie utworu o tym, że nic nie jest dane nam raz na zawsze na pewno jest warte przemyślenia. Wilkoń subtelnie operuje słowem, nie ma tu wielkich dramatów, zamiast tego metaforyczny literacki obraz wzmocniony tym dosłownym, narysowanym ręką artysty. Ta historia zostaje z czytelnikiem na dłużej, urzeka autentycznością i niczym dobra rada wskazuje właściwy kierunek. Bardzo polecam publikację do czytania, oglądania i snucia refleksji. Książka jest skierowana do dzieci, lecz z pewnością zatrzyma na sobie uwagę również dorosłych czytelników. Oprawa twarda, szyta, nastrojowe ilustracje – dzieło poświęcone pamięci żony autora.

Czytaj dalej →

Elf z choinki

Autorka: Anna Włodarkiewicz
Ilustratorka: Silvia Pizzati
Wydawnictwo: Świetlik
Białystok 2023
Poziom: BD I

Inspirująca, ciepła opowieść oparta na sprawdzonym motywie ratowania świąt. Zagrożenie, które nad nimi zawisło dotyczy choinki, a bez niej przecież nie może odbyć się Gwiazdka. Sytuacja wygląda dość dramatycznie, pod drzewkiem przystrojonym zaledwie kilkoma ozdobami leżą w kartonach choinkowe aniołki, bombki i inne dekoracje. Stało się tu coś złego, nic nie jest jak być powinno. Najmłodszą zabawką jest włóczkowy elf, który jeszcze nigdy nie widział choinki w całej okazałości. Mały bohater nie potrafi i nie chce pogodzić się z sytuacją, w której się znalazł, dlatego wyrusza na spotkanie z najstarszą gwiazdkową ozdobą, szukając u niej pomocy. Różowa wróżka udziela mu dość enigmatycznej rady, mówiąc: „(…) siła tkwi nie tylko w nas, w środku, lecz także na zewnątrz” (s. 17). Elf bezbłędnie odczytuje intencje wróżki i przechodzi do czynów – te wspomagane są przez magię świąt, a może właśnie działanie elfa to świąteczne czary?

Annie Włodarkiewicz udaje się stworzyć bardzo dobrą, momentami wzruszającą, grudniową opowieść o współpracy, nadziei i życzliwości dla drugiego człowieka. „Elf z choinki” zachęca do tego, by z optymizmem podejmować nowe wyzwania, nie tracić wiary w zwycięstwo i pamiętać, że na tym świecie nie jesteśmy sami. Świąteczny nastrój książeczki tworzy nie tylko tekst, również ilustracje. Polecam. Oprawa twarda, szyta. Poprzednio na liście: „Misiu, wróć” (P. 9/23).

Czytaj dalej →

Zakupy w PRL. W kolejce po wszystko

Autor: Wojciech Przylipiak
Wydawnictwo: MUZA SA
Warszawa 2023

Kolejna książka o czasie słusznie minionym, napisana przez pasjonata PRL-u, Wojciecha Przylipiaka. Ostatnio mieliśmy okazję poznać jego pracę „Czas wolny w PRL” (P. 11/22), teraz autor powraca na listę z tekstem o zakupach. Publikację śmiało można nazwać nostalgiczną podróżą w przeszłość – Przylipiak niezwykle obrazowo opisuje powojenną rzeczywistość ubiegłego stulecia z jej Supersamami, Domami Towarowymi, halami targowymi, bazarami, kioskami i wiejskimi GS-ami. Opowieść o zakupach w PRL oczywiście nie może obejść się bez przypomnienia słynnych kolejek, Pewexu, towarów spod lady czy ubrań z Mody Polskiej. Autor analizuje ówczesną sklepową rzeczywistość, metody promocji i reklamę, kupowanie za pieniądze, za bony i na kartki, wszystkie zalety i trudy pracy w handlu oraz absurdy wywołane brakiem towarów czy sprzedażą wiązaną. Przylipiak uczciwie przedstawia perspektywę obu stron zakupowego szaleństwa, przywołuje wspomnienia klientów, ale także relacje ekspedientek, kierowniczek stoisk i sklepów, wreszcie farmaceutek, które jak się okazuje w PRL-u nie mają lekkiego i bezpiecznego życia.

Książka jest napisana żywym i barwnym językiem, zawiera bogaty materiał fotograficzny, przypisy oraz bibliografię. Bardzo polecam tym, którzy PRL pamiętają i tym, którzy urodzili się zbyt późno, by na własnej skórze doświadczyć wyjątkowego zjawiska polskiego życia społecznego, jakim były zakupy w PRL. Oprawa miękka, szyta.

Czytaj dalej →