Archiwum miesiąca: kwiecień 2023

Kałużysko

Autorka: Anna Augustyniak
Ilustratorka: Katarzyna Augustyniak
Wydawnictwo: Albus
Poznań 2023
Poziom: BD I

„Kałużysko” to pierwsza publikacja dla dzieci napisana przez dziennikarkę, autorkę tomików poetyckich i biografkę osób, związanych z literaturą. Poprzednio na przeglądzie prezentowaliśmy jej tekst poświęcony tłumaczce i siostrze sławnego poety, zatytułowany „Irena Tuwim. Nie umarłam z miłości” (P. 6/17).

Najnowsza książka pisarki jest metaforyczną opowieścią o depresji. Choroba pewnego środowego poranka wkracza do życia rodziny Nawrockich i powoduje, że nic już nie jest takie samo. Przyglądamy się temu oczami sześcioletniego Kuby, który nie rozumie, co tak naprawdę dzieje się z jego starszym bratem. Wiadomo tylko, że Emil się rozlał i od teraz musi przebywać w wiaderku. Dlaczego Emil zmienił się w szaroniebieską kałużę? Ponieważ jest inny niż jego koledzy w szkole, lubi chmury, nie lubi lekcji wuefu i wystąpień przed całą klasą, a nauka sprawia mu trudności. Kuba jest zły na starszego brata, czuje się przez niego odrzucony, tęskni za nim i nie wie, dlaczego chłopcu „przestało się chcieć”. Dziecku z pomocą przybywa mama, która wyjaśnia młodszemu synowi, że czasami trzeba na kogoś poczekać, aż ten ktoś się odnajdzie. Podczas czekania trzeba normalnie żyć, żeby ten, na kogo się czeka, miał do kogo wracać. Kuba zatem nosi wszędzie ze sobą ciężkie wiaderko z rozlanym bratem, w nadziei, że Emil znowu zapragnie być chłopcem.

Książka opiera się na niezwykle udanej i sugestywnej metaforze rozlania się bohatera, cierpiącego na depresję. Doskonały jest też sposób obrazowania: dłonie babci są jak mapa świata, radość dziecka jak bańki mydlane, a czas spędzony z kochającą rodziną, płynie wolno i spokojnie jakby przemykał po podłodze w mięciutkich bamboszkach. Czytelnik otrzymuje szczerą, ciepłą i wspierającą opowieść o chorobie, która coraz częściej pojawia się w naszym otoczeniu i dotyka bliskich nam osób. Prostota, z jaką autorka opowiada o emocjach i lękach towarzyszących bohaterom, pozwala oswoić trudny, a przy tym często lekceważony problem. Co prawda, książka nie daje gotowych rozwiązań, ale pozwala porozmawiać o depresji, wspólnie przyjrzeć się temu, co czujemy w jej obliczu. Publikacja powinna znaleźć się w czołówce kanonu najnowszej literatury dla najmłodszych, warto przeczytać ją wspólnie z dzieckiem, może być bardzo pomocna w pracy terapeutów i pedagogów szkolnych. Szata graficzna prosta, nie odwracająca uwagi od głównego tematu. Oprawa twarda, szyta. Gorąco polecam.

Czytaj dalej →

Spadochrony

Autorka: Kelly Yang
Wydawnictwo: We Need Ya
Poznań 2023
Poziom: BD IV

„Spadochrony” to powieść obyczajowa, adresowana do tzw. młodych dorosłych, opublikowana pod znanym nastolatkom szyldem We Need Ya, którego symbolem jest jednorożec. Autorka, podobnie jak główna bohaterka powieści, pochodzi z Chin, ale dorastała w Kalifornii, pisarstwem zajmuje się od pięciu lat, a na naszej liście pojawia się po raz pierwszy.

Tytułowe spadochrony to bogate nastolatki, przyjeżdżające z Azji do Stanów Zjednoczonych, gdzie nikt ich nie oczekuje i nikt się ich nie spodziewa. Pojawiają się nagle w obcej przestrzeni, jakby spadli z nieba i muszą błyskawicznie znaleźć dla siebie miejsce. Jedną z nich jest Claire, pochodząca z zamożnej rodziny, mieszkającej w Szanghaju. Dziewczyna wynajmuje pokój u filipińskiej samotnej matki, której córka uczęszcza do tej samej szkoły co Claire. Nastolatki początkowo nie znajdują wspólnego języka ze względu na dzielące je różnice. Bohaterce udaje się zaaklimatyzować dzięki towarzystwu młodych Chinek oraz chłopakowi, który zabiega o jej uczucie. Niestety amerykański sen okazuje się raczej koszmarem, w którym przed złem nie ochronią żadne pieniądze czy pochodzenie, o czym boleśnie przekonują się obie dziewczyny.

Powieść opowiada o życiu dwóch nastolatek, które na pierwszy rzut oka więcej dzieli niż łączy. Dziewczyny prowadzą odmienny styl życia, mają inny status materialny i inne problemy, z którymi muszą się zmagać każdego dnia. Zbliża je konieczność walki o własną godność w obliczu przemocy seksualnej. A nic tak nie dodaje sił jak solidarność, kobiece wsparcie określane ostatnio popularnym hasłem: siostrzeństwa. Książka zawiera wątki autobiograficzne i wpisuje się w ideę ruchu #MeToo. Bardzo polecam nastoletnim i dorosłym czytelniczkom. Oprawa miękka, klejona.

Czytaj dalej →

Byłam dzieckiem z Auschwitz. Opowieść o ocaleniu

Autorzy: Tova Friedman, Malcolm Brabant
Wydawnictwo: Poradnia K
Warszawa 2023

Książka powiększa zbiór świadectw Żydów ocalonych z Szoa, a jej autorka jest jedną z najmłodszych więźniarek, którym udało się przeżyć obóz zagłady w Oświęcimiu. Tova Friedman należy do nielicznej grupy osób, które weszły do komory gazowej i przetrwały. O tym wyjątkowo traumatycznym doświadczeniu możemy przeczytać również w prozie wspomnieniowej Haliny Birenbaum. Natomiast Malcolm Brabant to korespondent wojenny, który za swoją pracę otrzymał wiele nagród. Dziennikarz pomógł ubrać w słowa i złożyć w jedną całość opowieść o życiu żydowskiej dziewczynki, urodzonej w Polsce rok przed wybuchem II wojny światowej.

Tekst zawiera wiele wstrząsających fragmentów i kilka drastycznych opisów zbrodni popełnianych na Żydach. Obecna na kartach książki groza przeplata się z poczuciem bezradności, a krzyk rozpaczy często przechodzi w milczenie. Autorka sięga pamięcią do wczesnego, wojennego dzieciństwa spędzonego w obozach w Starachowicach i Auschwitz, bo wcześniejszy etap getta w Tomaszowie Mazowieckim w większości rekonstruuje – była zbyt mała, by móc go zapamiętać. Widok śmierci towarzyszy jej od pierwszych lat życia, podobnie jak głód i strach. Wyzwolenie przynosi nowe wyzwania, nie uwalnia od demonów przeszłości i antysemickich ataków. Emigracja do Stanów Zjednoczonych, a później do Izraela, otwiera nowy etap życia, którego celem stanie się pielęgnowanie pamięci o ludziach, których już nie ma i zaświadczanie o wielkim złu, które ich spotkało.

Książkę otwiera mocna scena ukrywania się wśród ciał zmarłych więźniarek obozu. Autorka rozpoczyna opowieść od tego momentu i później do niego wraca, zamykając relację o Szoa. Klamra kompozycyjna służy budowaniu napięcia niczym w powieści, chociaż czytelnik ma świadomość, że nie człowiek a życie napisało ten straszliwy scenariusz. Chronologia wydarzeń wyznacza ogólny porządek wspominania Holokaustu, ale konstrukcja tekstu jest dość luźna, zawiera dużo dygresji i odniesień natury psychologicznej, socjologicznej lub historycznej, a także osobiste przemyślenia, dotyczące przeszłości. Porażają wybory dokonywane przez walczących o przetrwanie ludzi, np. ojca autorki, należącego do Żydowskiej Policji w getcie. Niektóre decyzje wydają się niezrozumiałe i nieakceptowalne, jednak nie da się ich ocenić z dzisiejszej perspektywy. Ocalona z Szoa niczego nie ukrywa i nie oszczędza odbiorcy, serwując wprost realistyczne opisy zdarzeń, chociaż współczesnemu czytelnikowi mogą wydać się one surrealistyczne i trudne do wyobrażenia. Cel, który przyświeca autorce jest jeden – wspólny dla wszystkich żydowskich świadectw – ocalenie od zapomnienia ludzi i przestroga przed powrotem zła. Warto mieć tę pozycję w swoim księgozbiorze. Oprawa miękka, klejona.

Czytaj dalej →

Pustelnia mordercy

Autorka: Anna Krystaszek
Wydawnictwo: MUZA
Warszawa 2023

Trzeci tom kryminalnego cyklu, tworzonego przez pisarkę, pedagożkę i socjoterapeutkę, zatytułowanego „Siedem grzechów głównych” – poprzednio na liście „Wizje” (P. 10/22), natomiast pierwszy tom do nas nie dotarł. Zgodnie z koncepcją autorki, tym razem grzechem głównym, wokół którego koncentruje się fabuła utworu jest nieczystość.

Książka kontynuuje historie znanych z poprzednich części postaci: komisarza Igora Szulca vel Czarnego czy prokuratora Jana Hejda. Policjanci z Częstochowy mają do rozwikłania nową, mrożącą krew w żyłach sprawę. W lesie znaleziono okaleczone zwłoki księdza z podmiejskiej parafii, a z rzeki wyłowiono ludzki korpus, należący do zaginionej niedawno kobiety. Okazuje się, że dzień przed śmiercią duchowny bezskutecznie próbuje skontaktować się z komisarzem. Czy zna jakiś sekret, który doprowadzi do jego śmierci? Bohaterowie najpierw muszą dowiedzieć się, czy za brutalnymi morderstwami stoi ta sama osoba. Co ciekawe, czytelnik zna mordercę od pierwszych stron powieści i właśnie z perspektywy wiedzącego obserwuje proces dochodzenia do prawdy. Ważniejsza, niż rozwiązanie zagadki, wydaje się analiza portretu psychologicznego przestępcy i kogoś, kto jest z nim związany. Wydarzenia są ukazywane z perspektywy kilku postaci. Polifoniczna narracja pozwala pisarce uzyskać wielokontekstowość literackiego obrazu zbrodni i uciec przed schematyzmem przynależnym do gatunku literackiego, który wybrała.

Książkę czyta się bardzo dobrze, chociaż autorka swoim zwyczajem serwuje czytelnikowi dużą porcję wywołujących ciarki opisów okrucieństwa. Na korzyść tekstu działa językowa indywidualizacja postaci, posługujących się śląską gwarą. Powieść można czytać bez znajomości poprzednich części cyklu. Polecam. Okładka miękka, klejona.

Czytaj dalej →